د اسلام اباد هاى کورټ مشر جج اطهر من الله په مشرۍ کې د جمعې په ورځ د بې درکه صحافي مدثر نارو او د نورو بې درکه کسانو د بازيابۍ دپاره د مقدمې د اورېدلو په مهال عدالت وویل چې نوي مرکزي حکومت ته موقع ورکوي چې د بې درکه کسانو مسله هوارولو لپاره دې تګلاره جوړه کړي.
د مقدمې د اورونې په مهال جسٹس اطهر من الله وېلي که رياست يو لا درکه تن وه نه مومي نو هم ریاست به جوابده وي.
د عدالت وېنا وه چې د لا درکه تنانو کورنۍ هم د لا درکه تنانو د مقدمو د څېړنيز کمېشن په اړه شکايتونو لري.
عدالت د کورنیو چارو سکرټري ته امړ وکړو چې دا معامله دې نوی وفاقي کابينې ته وړاندې کړي. چې د کورنیو چارو سکرټري دې هم د راتلونکې سماعت په مهال خپله عدالت ته حاضر شي.
د عدالت وېنا وه چې وفاقي حکومت ته موقع ورکوي چې د بې درکه کسانو د مسلې په اړه دې پالیسي جوړه کړي.
په دغه موقع عدالت کې موجود د لا درکه تنانو د حقونو غېر حکومتي تنظيم ډېفنس آف هيومن راېټس مشرې امنه مسعود جنجوعه د عدالت پام د لا درکه تنانو د جاېدادونو د انتقال او وراثت د وېش ستونزې ته وګرځو او ویې وېل چې د لا درکه تنانو کورنیو ته د جاېداد قبضه نه ورکول کېږي.
په دې اړه عدالت د قانون د وزارت څخه ځواب ووغښتلو او امنه مسعود جنجوعه ته ې په دې اړه د خپلو وړانديزونو جمع کولو امر ورکړو.
وروسته د ډيوه سره خبرو کې امنه مسعود جنجوعه وویل د کال 2001 څخه خلک ورک دي او اوس د هغوي کورنۍ د جاېداد د قبضې د مسلې سره مخامخ دي.
نوموړې وویل هغه جينکۍ هم د ستونزې سره مخ دي د چا چې چنغول ورک وي.
هغه وايي عدالت ته یې خواست کړی چې په دې اړه دې يو قانون جوړ کړی شي چې داسې د ورک تن حېثيت معلوم شي.
وايي دا پدې معنا چې ځنې خلک مړه شوي وي او ځېني ژوندي وي او د دې په مېنځومانه کې هم يو حثیت پکار دې چې هغې ته ورک حثیت وېل کېږي.
مسعود جنجوعه وايي که قانون جوړ شى نو بیا د هغې لاندې د ورک تن وارثانو ته به د ورک تن سند ورکړې کېږي او بیا به د هغې په بنياد د کورنۍ دننه د جاېداد وېش کېږي.
د لا درکه تنانو په قضيو کې عدالت ته پېش کېدونکي وکيل کرنل رېټاېرد انعام الرحیم اسلام اباد هاى کورټ ته د لا درکه تنانو د موندنې کمېشن د مارچ 31 نېټې رپورټ په اساس وېلي چې د خلکو په جبر د لا درکه کولو لړۍ لا اوس هم دوام لري او پدغه موده کې 76 نور تنان هم لا درکه شوي دي.
د لا درکه تنانو په مقدمه کې اسلام اباد هاى کورټ ته پېش شوي وکيل او قانون پوه شاه خاور اېډوکېټ ډيوه سره خبرو کې وېلي، عدالت په ډاګه کړې چې د لا درکه تنانو تنانو په اړه د پالیسۍ جوړول د مرکزى حکومت کار دې.
هغه وايي عدالت ته یې وویل چي د يو ېا بل افسر په راغوښتو هېڅ نه کېږي.
شاه خاور وايي عدالت ته یې وویل چي ددې ستونزې د هواري لپاره تر ټولو غوره فورم د قامي امنیت کمېتي ده ځکه چې په دغه کمېټۍ کې ټول لوړپوړي عسکري او سويلېن مشران موجود وي. باید چې دا ستونزه د دغه کمېټۍ په وړاندې کېښودل شي.
په پاکستان کې د بشري، لا درکه بلوچانو او پښتنو د حقونو مبارزين د خلکو په جبر د لا درکې تورونه د هېواد د په امنیتي ادارو لګوى خو پوځ دا تورونه ردوي.
پوځ وايي کېدې شي چې لا درکه تنان د بلوچ بېلتون پاله او نور ترهګرو ډلو په ليکو کې شامل شوي وي، او بیا د امنیتي ځواکونو سره په نښتو کې وژل شوي وى او ېا افغانستان ته اوښتي وي.
کال 2019 کې د پاکستان پوځ وېلي وو چې هغوي د لا درکه تنانو د مقدمو د څېړلو لپاره د پنډۍ په جي اېچ کيو مرکز کې يوه کمېټي هم جوړه کړې ده.