ټرمپ په کېنېډا، مېکسیکو او چین باندې نوي تجارتي ټېکسونه لګوي

د امریکا صدر ډانلډ ټرمپ د زیارت/پنجشنبې په ورځ وویل چې هغه به آینده هفته کې، هماغسې چې اول یې ویلي و، د کېنېډا او مېکسیکو نه په راتلونکو درامداتو باندې ۲۵ فیصده تعرفې یا تجارتي ټېکسونه ولګوي. صدر ټرمپ دعوه وکړه چې د امریکا دغو دوو ګاونډي هېوادونو تر اوسه امریکا ته د نشه یي توکو د سمګلنګ د مخنیوي په برخه کې کافي کار ندی کړی.

د دې نه علاوه، صدر ټرمپ پخپل ټروټ سوشل میډیا پلټفارم باندې وویل چې هغه به راتلونکې نهې/سې شنبې د مخکیني ۱۰ فیصده تجارتي ټېکس ترڅنګ کوم چې د دې میاشتې په پیل کې یې د چین په تجارتي مالونو لګولی و، نور ۱۰ فیصده اضافي ټېکس به هم ورباندې ولګوي.

هغه اول ځل چې ټرمپ لس فیصده تجارتي ټېکس په چین ولګولو، نو چین سمدستي په هماغه اندازه ټېکس په امریکایي مالونو ولګولو.

صدر ټرمپ د زیارت په ورځ وویل: "زمونږ ملک ته اوس هم د مېکسیکو او کېنېډا څخه په ډېره زیاته او غیرقابل قبول پیمانه نشه یي مواد راروان دي. د دغو مخدره موادو یوه عظیمه شرحه، چې زیاتره یې د فېنټانیل په بڼه دي، په چین کې جوړیږي او د چین لخوا سپلائي کیږي."

ټرمپ په اول ځل د روانې فبرورۍ میاشتې په اوایلو کې په کېنېډا او مېکسیکو باندې تجارتي ټېکسونه یا تعرفې ولګولې، او دا دواړه د امریکې نږدې اتحادیان او تجارتي شریکان دي.

خو پس د هغه چې د مېکسیکو صدرې کلاوډیا شینباوم وویل هغه به لس زره عسکر د خپل ملک شمالي سرحد ته ولېږي چې د امریکا سره د نشه یي موادو په کنټرول کې مرسته وکړي، ټرمپ په مېکسیکو باندې د تجارتي ټېکس لګول د مارچ تر څلورمې نېټې پورې وځنډول.

د کېنېډا وزیراعظم جسټن ټروډو وویل چې هغه به هم د نشه یي موادو د سمګلنګ د کنټرول دپاره "فنټانیل تزار" وټاکي.

د مېکسیکو اقتصاد په تجارت ولاړ دی او هغه ملک خپل اتیا فیصده برامدات، امریکا ته لېږي. د مېکسیکو صدرې، کلاوډیا شېنباوم د دې هفتې په پیل کې وویل: "مونږ توقع لرو چې د امریکې سره په یوې لوظنامې اتفاق ته ورسېږو." مګر هغې دا هم ویلي چې که مېکسیکو او امریکې په کوم لوظنامې اتفاق ونکړي، نو مېکسیکو ممکن په امریکایي پیداوارو باندې انتقامي تجارتي ټېکسونه ولګوي.

کله چې ټرمپ په وړومبي ځل امریکا کې په کېنېډایي درامداتو باندې درانه ټېکسونه ولګول، ټروډو دا ټېکسونه "په مکمله توګه ناجائز" وبلل او وعده یې وکړه چې د مارچ د ۱۲مې نېټې نه به په امریکایي سامانونو چې د الومینیم او سټیل/فولادو نه جوړیږي، ۲۵فیصده تجارتي ټېکس ولګوي. د کېنېډا تر ټولو زیات سټیل/فولاد او الومینیم، امریکا ته برامد کیږي.

اقتصاد پوهان وایي، دغه تجارتي ټېکسونه چې ټرمپ یې لګوي، ډېر ممکن دی چې د صارفینو او کاروباریانو دپاره قیمتونه لوړ کړي. د امریکې تر ټولو ستر تجارتي شریکان، اول مېکسیکو، بیا کېنېډا او بیا چین هېوادونه دي. که څه هم د یورپي یونین سره یې ټول تجارت د هر یو دغو ملکونو نه زیات دی، مګر یورپي یونین د ۲۷ ملکونو جوړ شوی دی.

ټرمپ د خپلې نوې کابینې په وړومبۍ جلسې کې چې د شورو/چهارشنبې په ورځ جوړه شوې وه، وویل چې هغه به "ډېر ژر" امریکا ته د یورپي اتحاد په برامداتو هم ۲۵ فیصده تجارتي ټېکس ولګوي.

په همدې حال کې یورپي اتحاد دا ټېکسونه "ناجائز" بللي او وعده یې کړې چې دوی به هم "سخت او سمدستي" جواب ورکوي. یورپي اتحاد زیاته کړې چې که ټرمپ دا کار وکړي، نو دوی به هم په امریکایي سامانونو خپلې تعرفې یا تجارتي ټېکسونه ولګوي.

ګڼ شمېر اقتصادپوهانو بار بار خبرداری ورکړی چې د تجارتي ټېکسونو نتایج به دا وي چې ممکن قیمتونه نور هم لوړ شي او امریکا کې د ګرانۍ ستونزه لا پسې زیاته شي، مګر صدر ټرمپ دا منلې چې په لنډ وخت کې به امریکاییانو ته سخته وي، مګر دعوه لري چې په آخره کې به دا ټېکسونه د امریکا په مفاد تمام شي.