د ملګرو ملتونو راپور ښيي چې د دنیا یو په څلورمه ملکونو کې د ښځو د حقونو وضعیت کمزوری شوی

د ملګرو ملتونو د ښځو د چارو څانګې د زیارت/پنجشنبې په ورځ یو راپور جاري کړ چې ترمخه یې تېر کال د ټولې دنیا یو په څلورمه برخه ملکونو کې د ښځو د حقونو وضعیت کمزوره شوی دی، او د دې سبب د موسمي بدلون نه نیولې بیا د جمهوري اقدارو د کمزوره کېدو پورې یو لړ مختلف عوامل ښودل شوي دي.

د ملګرو ملتونو په راپور کې راغلي چې، "د جمهوري ادارو کمزوره کېدلو سره څنګ تر څنګ، جنستي برابرۍ باندې هم اثر غورځېدلی دی."

راپور زیاتوي: "د حقونو ضد عوامل، په فعاله توګه د ښځو د حقونو په اهمو مسئلو باندې هغه موضوعاتو ته نقصان رسوي کوم چې د اوږدمهال راهېسي ورباندې اتفاق موجود و. قریب یو په څلورمه ملکونو راپور ورکړی چې د جنسیتي برابرۍ شاته تګ، د بجېنګ پلېټفارم فار اېکشن عملي کول زیانمن کوي."

بجېنګ پلېټفارم فار اېکشن، هغه دستاوېز دی چې په کال ۱۹۹۵ کې د ښځو په اړه عالمي کنفرانس کې ورباندې اتفاق شوی دی.

د هغه کنفرانس نه د دېرشو (۳۰) کلونو په تېرېدو سره، ملګرو ملتونو ویلي چې پرمختګ یو قسم نه دی پاته شوی.

د دنیا د ملکونو په پارلېمانونو کې د ۱۹۹۵ کال راهېسي د ښځو د استازو شمېر د دوه برابرو نه هم زیات شوی دی، مګر اوس هم د پارلېمانونو درې په څلورمه برخه نارینه استازي دي.

د هغو ښځو شمېر چې د سماجي تحفظ د مفاداتو برخمن دي، د ۲۰۱۰ او ۲۰۲۳ کلونو ترمنځ، یو په درېیمه یا ثلث پیمانې باندې زیات شوی، که څه هم دوه بلینه ښځې او جینکۍ اوس هم داسې ځایونو کې ژوند کوي چې هغه قسمه تحفظات په کې نشته.

د ملګرو ملتونو د راپور ترمخه، د کار روزګار په برخه کې د ښځو او نارینه و فرق "په لسهاوو کاله جمود پاته دی".

د ۲۵ نه واخله تر ۴۵ کلنۍ پورې، ۶۳ فیصدي ښځې، د تنخوا روزګار لري، حال دا چې په دې عمر باندې نارینه، ۹۲ فیصدي یې د تنخوا روزګارونه لري.

د ملګرو ملتونو راپور کې راغلي چې د کووېډ-۱۹ له عالمي وبا نیولې بیا نړۍ کې د جنګونو، موسمي بدلون، تازه پیدا شوې ټېکنالوجۍ لکه مصنوعي ذهانت، ټول د جنسيتي برابرۍ په وړاندې نوې ممکنه خطرې جوړوي.

د ملګرو ملتونو لخوا د ښځو په اړه د جاري شوي رپوټ شمېرې ښيي چې په تېرو لسو (۱۰) کلونو کې د جنګونو سره متعلق د جنسي تشدد پېښې پنځوس (۵۰) فیصدي سېوا شوې دي، چې په کې ۹۵ فیصدي زیانمن شوي کسان ماشومان یا ځوانې ښځې دي.

په کال ۲۰۲۳ کې، د وسله والو جنګونو له محاذونو پنځوس (۵۰) کلومټره لېرې ۶۱۲ میلینه ښځو ژوند کولو، چې دا شمېره د ۲۰۱۰ کال په نسبت، ۵۴ فیصدي لوړه ده.

او د یورپ او مرکزي اېشیا په دوولسو (۱۲) ملکونو کې لږ تر لږه دري پنځوس (۵۳) فیصدي ښځو د آنلائین طریقه په یو یا بل قسم د جنسیت په بنیاد تشدد تجربه کړې دی.

د ملګرو ملتونو په راپور کې راغلي: "په عالمي کچه، د ښځو او جېنکو په ضد تشدد په خطرناکه کچه پایدار پاته دی. په هرو درېیو ښځو کې، قریب یوه یې، پخپل ژوند کې د خپل نږدې شریک یا ملګري لخوا او یا هم د یو غیرشریک لخوا د فزیکي یا جنسي تشدد ښکار شوې ده."

د ملګرو ملتونو په راپور کې د جنسیتي نابرابرۍ په وړاندې کار کولو دپاره، یوه خامه هم تجویز شوې چې څو برخې لري. په دې تجویزونو کې د مصنوعي ذهانت په شان نویو ټېکنالوجیو ته د مساوي رسایۍ برابرولو، د موسمي بدلون په وړاندې اقداماتو، د غریبۍ سره د مقابلې دپاره سرمایه کارۍ، په عوامي چارو کې د خلکو د زیاتې برخې اخېستو، او د جنسیت په بنیاد د تشدد په وړاندې د مقابلې یادونه شوې ده.