چین د ټرمپ د لومړۍ سوداګریزې جګړې نه په سبق اخستو د نوؤ تعرفو پر وړاندې خپله تګلاره بدله کړې ده

د کاناډا او مکسیکو مشرانو تېره اونۍ د امریکا د امریکې صدر ډونالډ ټرمپ سره تماس نیولی و، ترڅو د هغه له‌خوا د لګول شویو تعرفو لپاره د حل‌لاره پیدا کړي، خو اټکل کیږي چې د چین صدر داسې تماس و نه نیسي.

بیجینګ، چې د امریکا د نزدې متحدینو برعکس، له کلونو راهیسې له واشنګټن سره د سوداګرۍ او ټیکنالوژۍ جګړه لري، د ټرمپ د دوهمې دورې پر مهال یې نوې تګلاره خپله کړې، او دا یې روښانه کړې چې که مذاکرات کېږي، باید د مساوي شرایطو پر بنسټ وي.

د خبري شبکې اې پي د رپورټ له مخې،د چین مشران وايي چې د خبرو لپاره چمتو دي، خو له دې سره سره، هغوی د امریکا د نویو تعرفو (چې له اووه اوونیو راهیسې ۲۰ سلنه لوړې شوي) پر وړاندې هم تدابیر نیولي دي.

اې پي پخپل رپورټ کې وایي، دا ځل د چین حکومت هڅه کړې چې د ټرمپ د اقداماتو پر مهال غافل نه پاتې شي، نو له مخکې یې د ځوابي اقداماتو چمتووالی نیولی و – د تېرو ورځو په ترڅ کې یې د امریکا د کرنیزو محصولاتو پر صادراتو مالیې ولګولې او نور بندیزونه یې هم وضع کړل.

په واشنګټن‌ کې موقعیت لرونکي د "سټیمسن سنټر" د چین د چارو د پروګرام مشره "سن یون" وايي:

"څنګه چې واشنګټن تعرفې زیاتوي، بیجینګ بله لاره نه ویني، پرته له دې چې ځواب ورکړي. دا دا معنا نه لري چې چین مذاکرات نه‌غواړي، خو نه‌غواړي داسې ښکاره شي چې د خبرو لپاره زارۍ کوي."

چین، چې د نړۍ دوهم ستر اقتصاد لري، غواړي چې د سیمه‌ییزو او نړیوالو چارو مهم قدرت پاتې شي، او له ټولو هېوادونو، خصوصاً له امریکا، د احترام تمه لري.

د امریکا له‌خوا د نویو تعرفو د لګولو په ځواب کې، د چین د بهرنیو چارو وزارت سخته غبرګون وښود، او اعلان یې وکړ:

"که امریکا جګړه غواړي – که تعرفه‌ییزه وي، که تجارتي وي، که هر ډول بله جګړه وي – موږ چمتو یو، او تر پایه به وجنګېږو"

دا سخت دریځ د ۲۰۱۸ کال هغو څرګندونو ته ورته و، کله چې ټرمپ د چین پر وړاندې خپل لومړی تجارتي جنګ پیل کړ او بیجینګ مجبوره شو چې ورته اقدامات وکړي.

خو دا ځل چین یو لړ وسایل برابر کړي – تعرفې، د وارداتو بندیزونه، د صادراتو محدودیتونه، بندیزونه، مقرراتي ارزونې، او نور تدابیر – چې د امریکا پر اقتصاد او شرکتونو د فشار د راوستلو لپاره یې وکاروي.

د همدې اقداماتو له برکته، چین سمدستي ځواب ورکړ، او د ټرمپ د نویو تعرفو پر وړاندې یې خپل اقدامات اعلان کړل:

په دغو اقداماتو کې یې د امریکا په کرنیزو محصولاتو باندې تر ۱۵ سلنې پورې مالیه ولګوله،د امریکا له‌خوا د لرګیو واردات یې وځنډول اؤ ۱۵ امریکايي شرکتونه تورلیسټ ته واچول.

د څېړونکو په وینا، بیجینګ د دې ځوابونو پر مهال یو څه احتیاط هم وکړ، ترڅو د مذاکرو لپاره ځای پاتې وي.

د چین د کمونېست ګوند مشر "شي جینپینګ"، چې د ټرمپ د دواړو دورو پر مهال واکمن پاتې شوی، د دې جنجالونو د مدیریت تسلسل ساتلی دی.

د اسیا د چارو کارپوهه "ډینیئل رسل" وايي چې "شي" لاهم نه‌غواړي چې ټرمپ ته زنګ ووهي، ځکه چې دا د چین لپاره د "فشار وسیله" ګڼي.

"دا د مهال‌وېش مسله نه ده، بلکې د اثر خبره ده. شي نه‌غواړي چې د ټرمپ له‌خوا تر زور لاندې راشي، او نه به د داسې چا رول ولوبوي چې د رحم غوښتنه کوي."

د چین د بهرنیو چارو وزیر "وانګ يي" هم د جمعې په ورځ په یوه خبري کنفرانس کې وویل:"هیڅ هېواد باید دا خیال و نه لري چې چین به محدود کړي"

څېړونکي وايي، د ټرمپ د لومړۍ دورې پر مهال، چین له امریکا سره د اقتصادي جګړې لپاره ښه چمتو نه و، خو اوس یې د ټرمپ د تګلارو سره د مقابلې لپاره تدابیر نیولي دي.

د "سټراټیجیک او نړیوالو مطالعاتو مرکز" کارپوهه "سکاټ کینیډي" وايي:"چین دا ځل رواني یا نفسیاتي ضربې نه‌ دی خوړلی، ځکه دوی مخکې له مخکې د ټرمپ د 'شاک اینډ او' تګلارو ته چمتو و"

چین اوس څه لري؟

د چین د اقتصادي ودې کچه، که څه هم یو څه سسته شوې، خو لا هم ۵ سلنه کلنۍ وده لري.د ټیکنالوژۍ، تعلیم، او نورو برخو کې پراخې پانګونې روانې دي،له ډېرو نورو هېوادونو سره یې سوداګریزې اړیکې پیاوړې شوې، او د امریکا پر ځای، له برازیل او ارجنټاین څخه سویابین اخلي، امریکا ته د صادراتو تناسب یې کم شوی.

د کینیډي په وینا:"چین اوس د دې شاکونو د جذبولو وړتیا لري، برعکس د څو کلونو له مخکې حالته."

په ورته وخت کې، مکسیکو خپل ۸۰ سلنه صادرات امریکا ته لېږي، او د کاناډا ۷۵ سلنه صادرات هم د امریکا بازار ته روان دي، چې دا د هغوی اقتصاد ته د امریکا پر تړاو دلالت کوي.

چین له خپلې لومړۍ سوداګریزې جګړې زده کړه کړې، او اوس د ټرمپ په دوهمه دوره کې، هڅه کوي چې د مخکینیو تجربو پر اساس، له امریکا سره مقابله وکړي.

( ددې رپورټ معلومات د اې پي خبري اژانس څخه اخستل شوي)