د پاکستان په قامي اسمبلۍ کې د مخالفې ډلې مشر عمر ایوب خان مخکې دعوه کړې وه چې د خېبر پښتونخوا صوبې وزیراعلا علي امین ګنډاپور د تحریک انصاف د روانو احتجاجونو په ترڅ کې په اسلام اباد کې د خېبر پښتونخوا هاوس څخه نیول شوی خو اوس یې ګوند له دې دعوې په شا شوی دی.

د پاکستان سرکاري ټي وي هم ویلي چې د علي امین ګنډاپور په ضد قانوني کاروایي پېل شوې ده خو ډان ورځپاڼې د سرکاري سرچینو له خولې بیا ویلي چې علي امین ګنډاپور نه دی نیول شوی.

د سرکاري ټي وي په رپورټ کې د سرچينو له خولې ویل شوي چې د علي امین ګنډاپور په ضد د ریاست په ضد د یرغل کولو له امله قانوني کارروایي پېل شوې ده.

د تحریک انصاف مشر اؤ په قامي اسمبلۍ کې د حزب اختلاف لیډر عمر ایوب په ایکس رسنۍ لیکلي وو ، دخېبر پښتونخوا وزیراعلا علي امین ګنډا پور په اسلام اباد کې د خېبر پښتونخوا هاوس څخه په غیر قانوني توګه نیول شوی دی.

هغه ویلي د رینجرز ځواکونو اؤ اسلام اباد پولیسو د پښتونخوا د حدودو څخه په سرغړونه یو غیر قانوني ګرفتاري په عمل کې راوستې ده.

عمر ایوب خان ویلي چې پېښور هایکورټ وزیراعلا علي امین ګنډاپور ته ضمانت ورکړی دی .

هغه ویلي د ایین له مخې وزیراعلا اعلي امین د ریاست برخه ده اؤ رینجرز، پولیس اؤ پوځ د ریاست مامورین دي .

نوموړي پوښتنه کړې چې ایا پاکستان کې مارشل لاء پر ځای کړل شوې ده؟

تر دې وړاندې د ټولو خنډانو په ماتولو د علي امین ګنډاپور احتجاجي قافله نن د خالي په ورځ اسلام اباد ته ننوتې وه اؤ داخله وزیر وزیراعلا ګنډا پور ته د سخت اقدام خبرداری ورکړی ؤ

د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي خبرداری ورکړی ؤ چې د خېبر پښتونخوا وزیراعلا ټولې کرښې ماتوي اؤ که بله کرښه یې ماته کړه نو په ضد به یې سخت اقدم وکړل شي.

اسلام اباد ته د علي امین ګنډا پور د قافلې ننوتلو سره سم د اسلام اباد ځایي عدالت هم د وسلې اؤ شرابو په یوه زړه مقدمه کې د علي امین ګنډا پور د نیولو وارنټ جاري کړی دی.

جوډیشل مجسټریټ مبشر حسین زیدي د مقدمې اوریدنې په مهال امر کړی چې علي امین ګنډا پور باید ونیول شي اؤ په 12م اکتوبر عدالت ته وړاندې کړل شي.

د اسلام اباد نه د وي او ډیوه خبریالان وایي چې اسلام اباد ته د علي امین ګنډا پور د قافلې ننوتلو په مهال د پولیسو اؤ د پي ټي آي د فعالانو تر منځ نښتې شوي ، پولیسو د پي ټي آي په فعالانو اوښلن ګیسونه توغولي اؤ د پي ټي آي فعالانو پرې د کاڼو ګزارونه کړي دي.

په اسلام اباد کې خبریالانو سره د خبرو په مهال د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي ویلي د پي ټي آي له قافلې څخه په پولیسو پرله پسې ډزې کیږي اؤ اوښلن ګیسونه توغولی شي.

هغه ویلي د پي ټي آي شرخوښي پولیس په کاڼو هم وولي اؤ په دې اخ و ډب کې تر 80 پورې پولیس ژوبل شوي دي.

تر دې وړاندې تېره شپه علي امین ګنډا پور ویلي وؤ چې پولیسو د هغوي په قافله ناتاره اوښلن ګیسونه توغولي اؤ ګڼ شمیر ملګري یې ژوبل شوي چې د علاج لپاره هسپتالونو ته رسول شوي دي.

تحریک انصاف په داسې حال کې د اسلام اباد ډي چوک کې د احتجاج کولو هڅه کوي چې تېره شپه حکومت اسلام اباد ته پوځ وربللی اؤ د زرګونو په شمیر پولیس یې هم د امنیت ټینګښت ته چمتو ودرولي دي.

د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي ویلي هغوي دا معلوموي چې د پي ټي آي د فعالانو سره اوښلن ګیسونه څنګه اؤ له کومې راغلل؟

هغه تور لګولی چې د پي ټي آي په احتجاج کې افغان وګړي هم شامل دي اؤ وایي په تېرو څلېریشتو ساعتو کې 120 افغانان نیول شوي دي.

محسن نقوي وایي، په پولیسو ډزې هم روانې دي اؤ پوښتنه دا ده چې دې احتجاج کې افغانان څنګه شامل شول؟

نوموړي زیاته کړې ددې ټول وضعیت ذمه وار د خیبر پښتونخوا وزیراعلا علي امین ګنډا پور دی، هغه ټولې کرښې ماتوي اؤ که بله کرښه یې ماته کړه نو په ضد به یې سخت اقدام وکړل شي.

هغه وویل داسې شواهد یې ترلاسه کړي چې د بنو خلکو ته ویل شوي چې احتجاج ته د وسلې سره لاړ شي خو وایي د یرغل کولو به قیمت پرېکول وي اؤ د یرغل په صورت کې خو بیا څه رقم مذاکرات نه شي کیدای.

دا په داسې حال کې ده چې پاکستان کې د تحریک انصاف ګوند د روانو احتجاجونو په مهال له اسلام اباد وروسته حکومت نن د خالي په ورځ لاهور ته هم پوځ وربللی دی.

تحریک انصاف اعلان کړی چې دوي به نن د خالي په ورځ د لاهور په مینار پاکستان میدان کې احتجاج کوي خو پاکستاني مطبوعات وایي چې د پنجاب حکومت لاهور ښار اؤ مینار پاکستان ته غځېدلې ټولې لویې لارې د کنټینرونو په اېښودلو سره تړلې دي اؤ د احتجاج د مخنیوي لپاره یې د مینار پاکستان میدان کې اوبه هم ودرولي دي.

د پنجاب حکومت د وړاندې نه په لاهور، میانوالي، راولپنډۍ، سرګودها اؤ اټک کې دفعه 144 پځاي کړې ده اؤ په هر رقم سیاسي غونډو اؤ لاریونونو یې بندیز لګولی دی.

پاکستان کې د تحریک انصاف ګوند د روانو احتجاجونو په مهال له اسلام اباد وروسته حکومت د پنجاب سرښار لاهور ته هم پوځ وربللی دی.تحریک انصاف اعلان کړی چې دوي به نن د خالي- شنبې په ورځ د لاهور په مینار پاکستان میدان کې احتجاج کوي.

پاکستاني مطبوعات وایي د پنجاب حکومت لاهور ښار اؤ مینار پاکستان ته غځېدلې ټولې لویې لارې د کنټینرونو په اېښودلو سره تړلې دي اؤ د احتجاج د مخنیوي لپاره یې د مینار پاکستان میدان کې اوبه هم ودرولي دي.

ډان نیوز وایي لاهور ته په تلونکو سړکونو په لسګونو کنټینرونه ودرول شوي اؤ موټر وی هم د ټریفک لپاره تړل شوې ده.

د جمعې د ورځې راهسې په اسلام اباد ډي چوک کې هم د تحریک انصاف پلویان د احتجاج کولو په هڅه کې دي اؤ حکومت په اسلام اباد کې د شنګهایي د همکاریو د سازمان د کیدونکې غونډې په ترڅ کې تېره شپه اسلام اباد ته پوځ وربللی دی.

د کورنیو چارو وزارت لاهور، راولپنډۍ اؤ اټک ته د رینجرز نهه کمپنۍ د خالي په ورځ د ډیوټۍ کولو لپاره وربللي دي اؤ اوس د پنجاب سر ښار لاهور ته هم پوځ وربلل شوی دی.

د کورنیو چارو د وزارت لخوا د خپرې شوې اعلامیې له مخې د پنجاب په حدودو کې په راتلونکو هوایي اډو، ایر بیسونو اؤ نورو مهمو مقاماتو به پوځ ګمارل شوی وي اؤ امنیت د ټينګښت لپاره به پوځ ته د اینټي رایټس اختیاراتو د استعمالولو اجازه وي.

د پنجاب د کورنیو چارو محکمې ویلي پوځي عسکر به ورانکارو ته د خبرداري ورکولو لپاره هوایي ډزې هم کولی شي.

تحریک انصاف ګوند نن د خالي په ماښپښین دوه بجې په مینار پاکستان کې د احتجاج کولو اعلان کړی دی خو د دغه احتجاج د مخنیوي لپاره په لاهور کې ګڼ شمیر پولیس ځاي پځاي کړل شوي اؤ پاکستاني رسنۍ وایي چې د لاهور نه د تحریک انصاف په سوؤنو فعالان نیول شوي هم دي.

د پي ټي آي پنجاب قایمقام صدر حماد اظهر په ایکس رسنۍ خپل یو پوسټ کې هیله ښودلې چې لاهوریان به په ګڼ شمیر کې د احتجاج لپاره بهر را اوځي اؤ د موجوده حکومت فاشزم به ردوي.

د پنجاب حکومت د وړاندې نه په لاهور، میانوالي، راولپنډۍ، سرګودها اؤ اټک کې دفعه 144 پځاي کړې ده اؤ په هر رقم سیاسي غونډو اؤ لاریونونو یې بندیز لګولی دی.

د پاکستان پوځ وایي د افغانستان د پولې تر څنګ د خېبر پښتونخوا قبایلي ضلعه شمالي وزیرستان کې (د ټي ټي پي) د وسله والو اؤ امنیتي ځواکونو تر منځ نښته شوې چې پکې د یو افسر په ګډون شپږ عسکر وژل شوي دي.

د پوځ مطبوعاتي څانګې په دې نښته کې د شپږو وسله والو د وژلو دعوه هم کړې ده.

د خالي یا شنبې په ورځ د پوځ ویاندې ادارې آي ایس پي ار پخپل بیان کې ویلي دا نښته د څلورم اؤ پینځم اکتوبر په منځ شپه کې د شمالي وزیرستان په سپين وام سیمه کې شوې ده.

پوځ ویلي نښته کې د یو پوځي افسر لیفټننټ کرنل محمد علي شوکت په شمول شپږ عسکر وژل شوي.

د وژل شوؤ عسکرو پيژندګلو د لانس ناییک محمد الله، لانس ناییک اختر زمان، لانس ناییک شاہد الله ، لانس ناییک یوسف علي اور سپاہي جمیل احمد په نومونو سره شوې ده چې د ټولو تعلق د خېبر پښتونخوا صوبې د بیلابیلو سیمو سره ښودل شوی.

آي ایس پي ار وایي لیفټننټ کرنل محمد علي شوکت د وسله والو په ضد د اپریشن مشري کوله.

پوځ پخپل بیان کې د ټي ټي پي د وسله والو لپاره د "خوارجو "اصلاح استعمال کړې ده خو ټي ټي پي دعوه کوي چې دوي د پوځ خلاف "سپیځلې مبارزه" کوي.

پوځ ویلي په نښته کې یې شپږ وسله وال هم وژلي اؤ زیاته کړې یې ده په سیمه کې لا هم د پاکونې عملیات روان دي.

د آي ایس پي ار په بیان کې ویل شوي چې د پاکستان امنیتي ځواکونه ترهګرۍ ختمولو ته لوړې حوضلې لري اؤ "د تورزنو عسکرو داسې قربانۍ زمونږ عزم نور هم پیاوړی کوي".

د پاکستان وزیراعظم شهباز شریف پخپل یو بیان کې شمالي وزیرستان سپين وام سیمه کې ترهګرو سره جګړه کې په ورکړل شوؤ قربانیو پوځ ته پيرزوینې وړاندې کړي اؤ ویلي یې دي د ترهګرۍ خلاف جګړه کې پوځ نه هیرونکې قربانۍ ورکړې دي.

وزیراعظم شهباز شریف ویلي ټول قام د پوځ قربانیو ته سلام وړاندې کوي اؤ د هر رقم ترهګرۍ په ضد د پوځ تر څنګ ولاړ دی.

تر دې پېښې یوه ورځ وړاندې هم وسله والو د شمالي وزیرستان نه د کسټم یو انسپکټر اؤ دهغه ډرایور تښتولي وؤ.

د غېر دولتي څیړنیزې ادارې [پيکس] د رپورټ ترمخه تېر د ستمبر په میاشت کې پاکستان کې 77 ترهګریزې حملې شوي اؤ په دې کې تر ټولو زياتې 47 حملې خېبرپښتونخوا صوبه کې شوي دي.

په رپورټ کې ويل شوي، په 77 بريدونو 77 کسان وژل شوي، چې پکې 38 امنيتي اهلکار، 23 ملکي وګړي او 16 جنګيالي شامل دي.

د رپورټ ترمخه، د پاکستان امنيتي ځواکونو 34 مشکوکه جنګيالي وژلي او 16 یې نيولي دي.

پيکس ويلي، خېبرپښتونخوا کې په 47 حملو کې 54 کسان وژل شوي، او قبايلي ضلعې د ترهګرۍ نه تر ټولو اغېزمنې پاتې شوي، په قبايلي ضلعو کې 26 حملو کې 37 کسان وژل شوي دی.

په نړیواله کچه د ډینګي، چکن ګونیا اؤ زیکا وایرس په ګډون د ماشو د چیچلو له امله د خوریدونکو نورو ناروغیو د مخنیوي لپاره د صحت نړیوالې ادارې ډبلیو ایچ او پروګرام پیل کړی دی.

د صحت د نړیوالې ادارې په یو تازه رپورټ کې ویل شوي چې سږکال د اګست د میاشتې تر پاي په ګرده نړۍ کې د ډينګي وایرسو پېښې یو کروړ اؤ ۲۳ لکو ته رسېدلې وې دا د تېرکال په پرتله دوه چنده وې.

د ډبلیو ایچ او د رپورټ له مخې په کال ۲۰۲۳م کې په ټوله نړۍ کې د ډینګي پېښې ۶۵ لکه ریکارډ کړل شوې وې سږکال په نهو میاشتو کې دا پېښې یو کروړ اؤ ۲۳ لکو ته رسېدلې دي.

د روغتیا نړیواله اداره وایي چې ډینګي وایرس دا مهال په ګرده نړۍ کې په چټکتیا سره خوریږي اؤ په یو شمیر ملکونو کې ډينګي د وبا شکل خپل کړی دی.

رپورټ کې ویل شوي چې چکن ګونیا هم د نړۍ په ۱۱۸ هیوادونو کې خوره شوې اؤ دا ناروغي هم ګڼو هیوادونو کې د وبا په بڼه د خورېدو په حال کې ده.

ډبلیو ایچ او ویلي د زیکا وایرس په ګډون د ماشو د چیچلو نه خورېدونکې نورې ناروغۍ هم په نړۍ کې خوریږي چې له امله یې د نړۍ نیمایي ابادي د خطرې سره مخ ده.

د روغتیا ادارې د ډينګي ،چکن ګونیا ، زیکا وایرس اؤ د ماشو د چیچلو نه د خورېدونکو نورو ناروغیو د مخنیوي لپاره پروګرام پیل کړی اؤ په ټولو هیوادونو یې غږ کړی چې د ناروغیو معایناتو اؤ درملنې ته باید پام وګرځوي.

یادې ادارې ویلي چې ددې ناروغیو د مخینوي لپاره د اخستل کیدونکو ګامونو په لړ کې به د پینځه کروړه امریکایي ډالرو نه زیاتو پیسو ته اړتیا وي.

په پاکستان کې هم د تېرې میاشتې راهسې ډینګي، چکن ګونیا اؤ د ملیریا په ګډون د ماشو د چیچلو نه خورېدونکې نورې ناروغۍ په چټکتیا سره خوریږي اؤ د ملک په یو شمیر ښارونو کې دې ناروغیو وباي خپله کړې ده

د یوه جبري لادرکه شوي او وژل شوي بلوچ سیاستوال لور ډاکټر ماهرنګ بلوچ د نړیوالې «ټایم» مجلې د 2024م کال د هغو 100 اغېزمنو کسانو په فهرست کې شامله کړی شوې چې د ژوند په بېلابېلو برخو کې یې په لږ وخت کې زیات خلک اغېزمن کړي دي.

ماهرنګ بلوچ د «ټام» مجلې مننه کړې او پر خپل فېسبوک او ایکس [مخکیني‌ ټویټر] یې لیکلي، چې د دې کال لپاره د ټایم مجلې د اغېزمنو کسانو فهرست خپور شوی او دا ویاړ کوي چې په دغو کسانو کې د دې نوم هم شامل دی:

"زه ویاړم چې د دې ګروپ برخه یم. زه دا اعزاز د لادرکه کسانو کورنیو او د بلوڅانو د بشري حقونو دفاع کوونکو ته ډالۍ کوم چې موږ ته توان، قوت او هیله راکوي".

د امریکې «ټایم» مجلې د اکتوبر پر دویمه د 2024م کال د 100 اغېزمنو کسانو فهرست اعلان کړی او د ماهرنګ بلوچ په اړه یې لیکلي دي چې د قوم ډېر نارینه یې ورک یا مړه شوي دي او د ماهرنګ غوندې ښځې اوس په سوله ییز ډول د بلوڅانو د حقونو استازیتوب کوي:

"په تېرو دوو لسیزو کې د هیواد په بلوڅ اقلیت کې د بغاوت پر ضد ریاستي عملیات په پراخه کچه د جبري لادرکیو او غیرعدالتي وژنو سبب شوي، په هغوی کې له دعوې سره سم د مهرنګ پلار هم شامل وو چې یو فعال وو او په 2011م کې یې مړی موندل شوی وو".

ماهرنګ د کوټې ښار په بي ایم سي روغتون کې سرجن ډاکټره ده او لا ماشومه وه چې په 2009م کال کې یې د پلار د جبري بې درکۍ خلاف یې په احتجاجونو کې ګډون پیل کړ، خو د تېر 2023م کال له دسمبر میاشتې را وروسته هغه وخت زیاته مشهوره شوه چې د جبري لادرکه کسانو د موندنې لپاره یې له کوټې اسلام اباد ته د ښځو او نارینه وو په ګډون اوږد پیاده لاریون وکړ.

«ټایم» مجلې لیکلي، ماهرنګ د بلوڅانو د حقونو په استازیتوب کولو باندې له ټولو هیلو سره سره ډاډه نه ده چې په ژوند به داسې یوه ورځ وویني چې خلک یې نور په ناارامۍ کې نه وي.

ماهرنګ وایي، "شاید". دغه 31 کلنه ډاکټر وايي، د خپلې مبارزې له کبله د ځورول کېدو، نیول کېدو او وژل کېدو له هڅو سره مخ شوې ده، هغې «ټایم» مجلې ته ویلي، "زموږ ژوند په پاکستان کې ډاډمن نه دی."

د پاکستان او په ځانګړې توګه د بلوچستان حکومت او امنیتي ادارې د لادرکه بلوڅانو لپاره د ږغ پورته کوونکي تنظیم، چې مشري یې ماما قدیر بلوڅ کوي او د بلوچ یکجهتي کمېټۍ، چې ماهرنګ بلوچ یې په مشرانو کې ده، د جبري لادرکه بلوڅانو شمېرې پروپیګنډه ګڼي او د دوی احتجاجونه د امنیتي ادارو په ضد د خلکو د پارولو سبب ګڼي.

ماهرنګ بلوچ د بلوچ یکجتي کمېټۍ تر سیوري لاندې د روان کال د جولای په وروستیو کې په ساحلي ښار ګوادر کې بلوڅانو تر پر ور پېښو بېلابېلو مسایلو باندې د بحث لپاره د «بلوچ راجي مچي» په نوم یوه ستره غونډه اعلان کړې وه، خو امنیتي ادارو یې د بلوچستان حکومت په امر له دې کبله مخه ونیوله چې وایي دا غونډه د سیپېک منصوبې په ښار کې امنیتي ستونځې جوړولای شي.

«ټایم» مجله وایي اسلام اباد ته د ماهرنګ بلوچ اوږد لارون د بلوڅانو مبارزې ته د نړۍ بېسارۍ پام اړولی دی، وایي ماهرنګ باور لري چې د هغې تحریک به دوام وکړي. هغې ویلي، "ډېر ګواښونه دي. ډېر ظلم دی، بیا هم موږ به د انسانیت لپاره مبارزه وکړو".

«ټایم» مجلې د 2024م کال د سل اغېزمنو کسانو په فهرست کې د نړۍ د بېلابېلو هېوادونو هغه کسان شامل کړي دي چې د هنر، ورزش او بشري حقونو د مبارزې په برخه کې روان کال په بېسارې توګه ځلېدلي دي.

په دغو کسانو کې د بنګله دېش د زده کوونکو د تحریک مشر ناهد اسلام هم شامل دی چې په تېره جولای میاشتې کیې په خپله هېواد کې د حکومت د سرکاري نوکریو د کوټې خلاف احتجاجونه پیل کړل او دغو احتجاجونو د ملک وزیراعظمه شیخ حسینه استعفی ورکولو ته مجبوره کړه او پر ځای یې یو لنډمهاله حکومت جوړ شو.

«ټایم» مجله هر کال د 100 اغېزمنو کسانو فهرست خپروي، په 2013م کال کې یې د نجونو د تعلیم لپاره مبارزه کوونکې او د سولې نوبل جایزه ګټونکې ملاله یوسفزۍ هم د داسې اغېزمنو کسانو په فهرست کې شامله کړې وه.