پوټین امریکې ته په ګډه د نایابو معدني زېرمو د پلټلو لپاره د یو تړون وړاندیز کړی

د روس ولسمشر ولادیمیر پوټین امریکې ته وړاندیز کړی چې د راتلونکي اقتصادي تړون د یوې برخې په توګه د روس د نایابه مځکنیو زېرمو پلټنه په ګډه وکړي ځکه چې د هغه په وینا روس د اوکراین په نسبت ډېر مځکني وسایل لري.

پوټین دا وړاندیز په داسې وخت کړی چې د امریکې او اوکراین تر منځ د معدنیاتو په اړه د تړون د لومړنۍ مسودې په اړه خبرې روانې دي، چې تمه ده د جمعې په ورځ واشنګټن ته د اوکراین د صدر ولادیمیر زلنسکي د سفر په وخت لاسلیک شي.

صدر ټرمپ ویلي دي چې که امریکا په دې وتوانیږي نو حکومت به یې له روس څخه هم معدنیات واخلي. روس او اوکراین دواړه ډېر زیات نایابه مځکني معدنیات لري.

چین د نړۍ د مځکې د نایابه اوسپنې د پیداوار او وړاندې کولو په 95 فیصده باندې کنټرول لري. دا معدني وسایل د ډېرو صنعتونو لکه د دفاع او د صارفینو د استعمال د الیکټرانیک آلاتو لپاره ضروري دي، ځکه د نړۍ نورو هېوادونو د دغو معدنیاتو د را ایستلو هڅو ته پام اړولی دی.

په روس کې د نایابه ځمکنیو معدنیاتو صنعت

د امریکې د جیولوجیکل سروې (یو ایس جي ایس) د معلوماتو له مخې، روس له چین، برازیل، هندوستان او اسټرېلیا وروسته په پینځم نمبر د نړۍ د نایابه مځکنیو معدنیاتو او اوسپنې لویې ذخیرې لري.

د امریکې جیولوجیکل سروې اټکل کوي چې د روس د ځمکې د نایابه معدنیاتو ټوله زېرمه 3.8 میلین مېټرک ټنه ده، خو روس د خپلو مځکنیو زېرمو کچه تر دې زیاته یادوي.

د روس د قدرتي وسایلو د وزارت په وینا، د دوی په هیواد کې 15 ډوله نایابه مځکني معدنیات او دهاتونه دي چې وایي ټول مقدار یې د 2023م کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې 28.7 میلین ټنه وو او په هغوی کې په 3.8 میلین ټنه زېرمو باندې کار روان دی.

روس غواړي تر 2030م کال پورې د نړۍ د نایاب معدنیاتو د پیدا کوونکو هېوادونو په لومړیو پینځو ملکونو کې شامل شي او په نړیوال بازار کې خپله ونډه 12 فیصده ته لوړه کړي.

اوکراین او امریکا

تر دې مخکې د اوکراین درې اعلی چارواکو تایید کړې وه چې واشنګټن او کیف پر یوه پراخ اقتصادي تړون سره متفق شوي دي چې پکې به د اوکراین نایابه معدنیاتو ته د امریکې رسایي هم شامله وي.

د اې پي خبري ایجنسۍ د رپوټ له مخې، اوکرایني چارواکو د سه شنبې- نهې په ورځ د نوم د نه ښودلو په شرط وویل چې کیف هیله لريد تړون تر لاسلیک کېدو وروسته به له اوکراین سره د امریکې پوځي مرستې دوام ولري.

د اې پي په رپوټ کې ویل شوي، واشنګټن ته د صدر زلنسکي د سفر او له ولسمشر ټرمپ سره د لیدو لپاره پلانونه جوړ شوي دي.

اوکرایني چارواکي دا هم وايي، چې د جمعې تر ورځې پورې د دواړو هېوادونو ترمنځ د امنیتي تړون د لاسلیک کېدو امکان شته.

د امریکې صدر ډانلډ ټرمپ هم د سه شنبې- نهې په ورځ د سپینې ماڼۍ په اوول دفتر کې له خبریالانو سره په خبرو کې ویلي وو، اورېدلي یې دي چې د اوکراین صدر ولادیمیر زلنسکي واشنګټن ډي سي ته راځي.

صدر ټرمپ د دواړو هېوادونو تر منځ د معدنیاتو د زېرمو تړون ته په اشارې سره وویل چې هغه په دې ښه پوهیږي. د هغه په وینا زلنسکي غواړي له هغه سره یو تړون لاسلیک کړي.

د یادونې وړ ده چې ولسمشر ټرمپ له اوکراین سره د روس په جګړه کې د اربونو ډالرو مرستې په بدل کې د قیمتي کانونو او معدنیاتو برخه غواړي.

د صدر ټرمپ په وینا له اوکراین سره دا تړون یو ټریلیون (لس کربه) ډالره اټکل کېدای شي. د هغه په وینا دا هر څه کېدای شي، خو وایي په دې کې تر ځمکې لاندې نایابه زېرمې او نور شیان شامل دي.

د اوکراین د چارواکو په وینا، لا هم ځینې تکنیکي مسایل پاته دي چې د تړون لا حل شوي نه دي.

دوی دا هم وايي چې د تړون په مسوده کې د امریکې د حکومت هغه اختلافي وړاندیز شامل نه دی چې غواړي د اوکراین له معدني ذخیرو دې د 500 ارب ډالرو آمدن د جګړې د مرستې په بدل کې د معاوضې په توګه امریکا ته ورکړي.

د اوکراین د چارواکو په وینا، په مسوده کې راغلي چې امریکا او اوکراین به په ګډه یو فنډ جوړوي چې اوکراین به په راتلونکي کې له معدنیاتو، تېلو او ګېس څخه د تر لاسه کېدونکې ګټې 50 فیصده برخه پکې شاملوي.

له بلې خوا امریکې د وړاندیز شویو شرطونو په اړه څه نه دي ویلي.

د اوکراین د چارواکو په وینا، د تړون په مسوده کې تر اوسه د امریکې له خوا د اوکراین د امنیتي ضمانت موضوع نه ده شامله. د هغه په وينا پر دې موضوع به هغه مهال خبرې وشي، چې د دواړو هېوادونو ولسمشران سره وویني.

یادونه:- د رپوټ معلومات له اې پي او اې ایف پي خبري ایجسنیو اخیستلو شوي دي.