د افغانستان سره په پوله پرتې قبايلي ضلعې جنوبي وزيرستان په کاڼي ګرم کې ویل کېدونکې ورمړي يا برکې ژبې ويونکي وايي، د ژبې د ورکېدو له ويرې يې بيرته داسې هڅې پېل کړي چې دا ژبه ژوندۍ وساتي.
روزي خان چې د برکي ژبې ويونکی شاعر او پوهاند دی وايي "برکي ژبه د سنسکرت د زمانې څخه ويل کيږي راروانه ده ده او د جنوبي وزیرستان په کاڼي ګرم او د افغانستان په لوګر کې په زرګونو خلک اوس هم دا ژبه وايي".
وي او ای ډیوه سره په خبرو کې هغه وويل په سيمه کې د امنۍ له امله د برکي ژبې ويونکې د نيمې څه کم شوي دي.
د برکي ژبې د ورکېدو علتونه
روزي خان وايي په جنوبي وزيرستان کې په کال ۲۰۱۰م کې د وسله والو تندلارو پرضد د راه نجات په نوم پوځي عملياتو له امله د کاڼي ګرم څخه ډېر خلک کډوال شو.
هغه وويل په دې خلکو کې ډېری د ملک بېلابيلو برخو ته لاړل په نورو ژبو ويونکو کې ورګډ شول او که څه هم مشرانو ته دا ژبه ياده پاتې شوې او ويله يې خو د کشرانو څخه ژبه هېره شوه يا يې پکې نورې ژبې ګډې کړې.
د ژبې ويونکی يو ځوان حکمت يار چې په پېښور پوهنتون کې په پښتو کې اېم فل کوي وايي، دوی چې د کډوالۍ څخه بيرته خپلو علاقو ته ستانه شول نو مشرانو يې خپله ژبه ویله "خو د کشرانو څخه يې خپله ژبه ګډه وډه شوې وه".
وي او ای ډيوه سره په خبرو کې هغه وويل "د پښتنو سره په يوځای کې د پاتې کېدو له امله د دوی کشرانو يا ځوان کُول دا ژبه هېره کړې وه".
د برکي ژبې ژوندي ساتلو دپاره غونډه
په وروستيو کې په ډېره اسماعيل خان سيمه کې د برکي ژبې ژوندۍ ساتلو او په خپلو خلکو کې د فعالې ساتلو په موخه يوه غونډه شوې وه چې پکې د برکې ژبې د ويونکو سره د پښتو ژبې پوهانو هم ګډون درلود.
د حکمت يار په وېنا د دغه غونډې هدف يې هم دا ؤ چې بيا د برکي ژبې ژوندي کولو دپاره خلک وهڅول شي.
ژبپوهان د ژبې ورکېدو او ژوندۍ ساتلو په اړه څه نظر لري؟
د پېښور پوهنتون د پښتو څانګې مشر ډاکټر پروفېسر نصرالله وزیر وايي، " د ژبې او ټولنې د يو بل سره بنیادي تعلق دی او ټولنې بيا په نصاب باندې تکيه کوي د ژبې د تحفظ پرمختیا دپاره د سکولونو، کالجونو په نصاب کې شموليت ضروري دی".
وزير وايي ژبه چې څو په نصاب کې نه وي شامل شوي که څه هم دا هسې ويل کيږي په هغې د نورو ژبو اثرات وي ورکيږي.
په اسلام اباد کې د علامه اقبال پوهنتون د انګرېزۍ ژبې اسټنټ پروفېسر محمد کمال خان وايي، برکي ژبه د پاکستان د هغو وړو ژبو څخه ده چې د ورکېدو سره مخ ده.
وي او ای ډیوه سره په خبرو کې هغه وويل، "برکيان د خپلې علاقې نه کډه شوي په پېښور او اسلام اباد کې اوسيږي نو د دوی په ماشومانو به د هغه ځای د ژبې اثر وي پکار ده چې د دې ژبې د ژوندي ساتلو دپاره فنډ ورکړی شي، کمپيوټر ته واچول شي او د ټولنيزورسنيو سره د ميډيا ژبه شي".
برکیان په خپله د ژبې ژوندۍ ساتلو دپاره څه کوي؟
روزي خان وايي "يو دا چې دوی اوس د خپلې ژبې توري جوړ کړه پريمئير يا د ابتدايي زده کړو کتابونه يې برکي ژبې ته وژباړل، ګرائمر یې جوړ کړو، د برکي ژبې متلونو ته يې کتابي شکل ورکړو او ما په خپله د برکي ژبې د پينځه زره تورو ډکشنري جوړه کړې چې اردو او انګرېزۍ ژبو ته ژباړل شوې ده".