په کورمه کې د انتظامیې مشر ډیپټي کمېشنر جاوید مسید وايي، نن په نهمه ورځ اوربند وشو او مورچې خالي کړل شوې او د علاقې امنیت پولیس او امنیتي ځواکونو ته وسپارل شو. د ضلعې روغتیا څانګه وايي نښتو کې 50 کسان وژل شوي او 120 زخمیان دي.

په کورمه قبایلي ضلعه کې د روانو فرقه یزه خونړیو نښتو په بشپړه توګه د ودرولو لپاره د مشرانو په منځګړیتوب هڅې روانې دي.

د انتظامي او پولیس چارواکو په وینا، په کوزه کورمه کې اوربند ترسره شوی، خو په نورو سیمو کې د اوربند لپاره خبرې روانې دي.

د امنیتي چارواکو په خبره، دا مهال بره او منځنۍ کورمه کې نښتې روانې دي، چې له امله یې دوه کسان وژل شوي او ۱۷ نور ټپیان شوي دي.

د روغتیايي چارواکو په وینا، په تېرو اتوؤ ورځو کې د نښتو پرمهال تر دې دمه ۴۸ کسان وژل شوي او ۱۱۵ نور ټپیان شوي دي.

د نښتو له کبله کورمه ضلعه کې د خلکو ژوند سخت اغېزمن شوی او د امنیت وضعیت مخ په خرابېدو دی.

یو ځايي خبریال، ناصر حسین وي او اې ډيوه وویل چې پرون راهیسې حکومتي او پوځي چارواکو د اوربند هڅې پیل کړې دي او د جګړې په سیمو کې امنیتي عسکر ځای پر ځای شوي دي.

هغه زیاته کړه چې نښتو د کورمې ټولې د تګ راتګ لارې تړل شوې دي، او بازارونه او مارکېټونه بند دي.

خلکو ته د خوراکي موادو او نورو ضروري شیانو رسېدنه ډېره محدوده شوې ده، او په سیمه کې د ژوند چارې ټکنۍ شوي دي.

د سیمې یو مدني فعال، ندیم حیدر طوري، وویل چې په کورمه کې د روانو نښتو له کبله د خلکو ژوند تقریباً شل شوی دی.

هغه زیاته کړه چې د نښتو له امله د خلکو ستونزې ورځ تر بلې زیاتېږي، او په خاصه توګه د انټرنیټي خدماتو ځنډول هم د سیمې خلکو لپاره د نورو مشکلاتو لامل شوی دی.

د کوهاټ ډویژن کمېشنر، متصم بالله، رسنیو ته ویلي چې دواړه ډلې اوربند ته راضي شوې دي، او په کوزه کورمه کې مورچې خالي شوې دي، کومې چې اوس امنیتي ځواکونو ته سپارل شوې دي.

هغه زیاته کړې چې د سیمې مشران نورو لرې پرتو سیمو ته تلي دي، او تمه ده چې تر نن ماښام پورې به په ټوله کورمه ضلعه کې اوربند پرځای شي.

کمېشنر ویلي، کله چې په ټوله ضلعه کې اوربند ترسره شي، نو د تګ راتګ لارې او بند بازارونه به بېرته پرانیستل شي، او سیمه به د عادي حالت په لور بیرته راوګرځي.

په کورمه کې دا فرقه ېیزې شخړې له اوږدې مودې راهیسې د سیمې د امنیت پر وړاندې یو لوی ګواښ بلل کېږي.

په پرله پسې روانو دې نښتو کې تر اوسه په لسګونو خلک وژل شوي دي.

ځايي خلک غوښتنه کوي حکومتي چارواکي دې هڅه وکړي چې د دواړو ډلو تر منځ تل پاتې امن ته د رسېدو لپاره موثرې لارې چارې پیدا کړي، ترڅو په راتلونکي کې د دې ډول نښتو مخنیوی وشي.

د پاکستان د سیند صوبې د حیدر اباد ښار نه د پولیو یوه بله پېښه مخې ته راغلې ده چې دې سره روان کال په پاکستان کې د پولیو مخې ته د راغلو پېښو شمېره 24 ته رسېدلې ده.

په نزدې وختونو کې د حیدر اباد نه دا د پولیو دویمه پېښه ده چې مخې ته راغلې ده ، تر دې وړاندې په اګست میاشت کې هم د حیدر اباد څخه د پولیو یوه پېښه مخې ته راغلې وه.

د پولیو د مخنیوي لپاره د نیشنل ایمرجنسي اپریشن سینټر ویاندې عایشه فاروق ویلي، دا پولیو دا تازه پېښه د سیند حیدر اباد ضلعه کې مخې ته راغلې اؤ وایي دغلته د 29 میاشتو یو ماشوم ته د پولیو وایرس ورپورې کېدو پخلی شوی دی.

ددې پېښې سره سږ کال د سیند صوبې نه د پولیو مخې ته د راغلو پېښو شمېره پینځوؤ ته رسېدلې ده.

عایشه فاروق پخپل بیان کې ویلي، د پولیو وایرس د مخنیوي لپاره یوه اړخیزه تګلاره تیاره کړل شوې ده اؤ کومې ضلعې چې د پولیو په حواله زیاتې خطرناکې دي هلته ماشومانو ته د پولیو نه د خوندیتوب د څاڅکو رسولو لپاره ځانګړي ګامونه اخستل کیږي.

تر دې دوه ورځې وړاندې د خېبر پښتونخوا په کوهاټ سیمه کې هم د پولیو یوه پېښه مخې ته راغلې وه اؤ دغلته د ۱۰ میاشتو یوې ماشومې ته د پولیو وایرس ورپورې کېدو پخلی شوی ؤ.

پاکستان کې د روان کال په مهال د پولیو د رامنځته شوؤ پېښو شمېره 23 ته رسېدلې ده په دې کې تر ټولو زیاتې 15 پېښې له بلوچستان،پینځه له سیند،دوه د خېبر پښتونخوا، یوه له پنجاب اؤ یوه له اسلام اباد رپورټ شوې ده.

د پاکستان پولیو پروګرام په دې وروستیو کې له 9م تر 13م ستمبر پورې په 115 هغو ضلعو کې د پولیو په ضد کمپاین چلولی ؤ چې د پولیو په حواله زیاتې خطرناکې شمیرل کیږي.

د پولیو پروګرام له مخې په دې کمپین کې درې کروړه اؤ 25 لکو ماشومانو ته د پولیو نه د خوندیتوب څاڅکي ورکړل شوي وؤ.

د خېبر پښتونخوا د قبایلي ضلعې بر جنوبي وزیرستان په مکین سیمه کې د پوځې قلعې مخې ته ولسي پرلت نن په دړیمه ورځ هم دوام لري.

د احتجاج برخه وال غوښتنه کوي چې د امنیتي ځواکونو عملیاتو کې دې بې ګناه خلکو ته زیان نه رسول کیږي او د دوی ژوند او مال دې خوندي کړل شي.

د سیمې خلکو دا احتجاج وروسته له هغې پیل کړی چې دوه ورځې وړاندې په تنګي بودینزی او بندخېل سیمو کې امنیتي ځواکونو د وسله والو پرضد عملیات کړي وؤ خو ځايي خلک وايي د عملیاتو پرمهال د ځايي ولس کورونه په نخښه کړل شوي دي.

‎ددې پېښې وروسته، په زرګونو خلکو په مکین کمرشل مارکیټ کې ټول دوکانونه وتړل او لومړی یې هلته احتجاج وکړو او بیا یې په اشکرکوټ سیمه کې د پوځي چاوڼې مخې ته احتجاجي پرلت پیل کړو چې پکې د علاقې په زرګونه خلک ګډون کوي.

‎د سیمې یو اوسېدونکي، رحمت شاه عبدلي وي او اې ډيوه ته وویل"موږ ترهګر نه یو، بلکې عام خلک یو. موږ غواړو چې په امن او سکون کې ژوند وکړو، خو دلته زموږ ژوند په جهنم بدل شوی دی".

مکین هغه سیمه ده چې د ۱۵ کلن راه نجات پوځي عملیاتو پرمهال د هر قسمه ناامنۍ څخه پاکه ګرځول شوې او تر کډړالۍ وروسته خلکو پکې کاروبارونه پرانستي دي .

‎په احتجاجي پرلت کې شاملو مشرانو د امنیتي ځواکونو پر عملیاتو سختې نیوکې وکړې.

ملک سعید انور، چې د پرلت یو مخکښ دی، په خپلو خبرو کې وویل "موږ د ترهګرۍ پر وړاندې د عملیاتو ملاتړ کوو، خو دا عملیات باید داسې ترسره شي چې بې ګناه خلک پکې زیانمن نه شي".

‎شیرپاو ایډوکیټ هم په خپلو خبرو کې وویل چې حکومت باید د ترهګرو پر وړاندې پرته له توپیر عملیات وکړي، خو دې سره سره باید د سیمې خلک په خوندي توګه وساتل شي.

هغه زیاته کړه چې"دلته د عامو خلکو ژوند سخت خراب شوی دی. زموږ حکومتي مشران او د هغوی ماشومان په اسلام آباد او لاهور کې په ارامۍ سره ژوند کوي، خو موږ ته دلته د ډالرو په خاطر جنګ راپرېښودل شوی دی.

‎په مکین او شاوخوا سیمو کې تېره شپه شوې ګولۍ بارۍ په خلکو کې ویره او تشویش خپور کړی دی.

د سیمې خلک وایي چې ددې پېښې وروسته د دوی ماشومان او ښځې ډېر وېرېدلي او د عادي ژوند کولو توان یې له لاسه ورکړی دی.

‎د پي ټي ایم فعال، عالمزیب محسود، په دې اړه وویل "په تېرو څو میاشتو کې د داسې پېښو زیاتېدو له امله خلک د ریاستي ادارو پر وړاندې بې باوره شوي دي.

‎احتجاج کوونکي لومړی په مکین کمرشل مارکیټ کې راټول شول، خو وروسته یې پرلت د آشکر کوټ بریګېډ دفتر مخې ته یوړو اؤ هلته یې د امنیتي ځواکونو سره خبرې پیل شوې.

‎تر اوسه د حکومت یا امنیتي ځواکونو له خوا په رسمي توګه کوم بیان نه دی ورکړل شوی، خو ځایي چارواکو ویلي چې د احتجاج کوونکو سره خبرې روانې دي او د دوی غوښتنې اورېدل شوې او زر به دا ستونزه هواره کړي.

شمالي وزیرستان کې د وژل شوي تن جسد سره ولسي احتجاج:

بل لوري د شمالي وزیرستان مرکز میرانشاه کې ځايي خلکو د یو تن د جسد سره احتجاج پیل کړی چې د وژنې تور یې په امنیتي ځواکونو پورې کوي .

پولیس وايي دا پېښه پرون د جمعې په ورځ د میرانشاه په انغر سیمه کې شوې ده.

ځايي خلک وايي پرون په علاقه کې ځايي خلکو د ناامنۍ په تور حکومت ته تسلیم شوي کسان ګیر کړي چې بیا وروسته پوځ د دغه کسانو د غوښتلو په سر په ځايي خلک ډزې کړي چې پکې یو تن مړ او څلور ژوبل شوي.

د پاکستان پوځ دغه تور ته څه ځواب نه دی ویلی خو دې نه وړاندې په پوځ دغه شان تورونه لګول شوي چې بیا د خبرو د لارې حل کړل شوي دي .

‎د کارپوهانو په وینا، حکومت او امنیتي ځواکونه باید په خپلو عملیاتو کې لا ډېر احتیاط وکړي او داسې ګامونه واخلي چې بې ګناه خلک د ترهګرۍ پر وړاندې جګړه کې قرباني نه شي.

‎خبریال ناصر داوړ ډیوه سره خبرو کې وایي،د راه نجات عملیاتو وروسته، خلکو تمه لرله چې سیمه به له هر ډول ترهګرۍ پاکه وي، خو ددې ډول پېښو بیا بیا تکرار خلک ناهیلي کوي او هغوی په حکومت باندې اعتماد له لاسه ورکوي.

ځايي چارواکي وایي د افغانستان د پولې تر څنګ د پښتونخوا په جګړه ځپلې قبایلي ضلع شمالي وزیرستان کې د ماړي پټرولیم کمپنۍ یو هیليکاپټر رانسکور شوی چې پکې د دوؤ بهرنیانو په ګډون شپږ کسان وژل شوي اؤ اته نور ژوبل شوي دي.

د سیمې نه انتظامي سرچینو وي او اې ډیوه ته ویلي دا پېښه د خالي یا شنبې په ورځ په شیوا تحصیل کې شوې ده. ځایي پولیس افسر احمد خان اې پي ته ویلي پېښه هغه وخت شوې چې د هیلیکاپټر انجن کار پرېیښی دی.

سرچینې وایي غورځېدلي ایم آی 8 هیليکاپټر کې 14 کسان سپاره وو، چې په هغوی کې درې غیرملکي روسي پایلټان او نورې عملې سره د ماړي کمپنۍ افسران هم شامل وو او سیمې ته د کمپنۍ جاج اخستو د پاره تللي وو.

د سرچینو په وینا په هیليکاپټر کې د ماړي پټرولیم کمپنۍ چارواکي دشمالي وزیرستان شیوه تحصیل کې د آیل فیلډ مرکزي دفتر ته وړل شوي وؤ اؤ کله چې دغه چارواکي د بېرته تګ لپاره هیليکاپټر کې کښیناستل اؤ هیليکاپټر پورته کېدو نو په هغه مهال پکې څه تکنیکي ستونزه راپېدا شوې اؤ هیلي کاپټر غورځېدلی دی.

ځایي چارواکي وایي له ابتدایي معلوماتو داسې ښکاري چې دا پېښه د ترهګرۍ بڼه نه لري اؤ هیليکاپټر د تکنیکي ستونزې له امله راغورځېدلی دی.

چارواکو تصدیق کړی دی چې په دې پېښه کې د دوؤ بهرنیانو په ګډون شپږ کسان پر ځای مړه شوي اؤ اته نور ژوبل شوي دي.

مړي اؤ ژوبل کسان د هنګو ټل سیمه کې پوځي روغتون ته رسول شوي دي. د روغتون سرچینې د ټپیانو حالت مرګونی یادوي.

سرچینې وایي په مړو شوؤ کې دوه کسان خارجیان هم شامل دي خو تر اوسه په رسمي ډول دا پخلی نه دی شوی چې دا بهرني وګړي د کوم هیواد دي؟ خو د سیمې نه ازادو سرچینو ډیوه او اې پي خبري ایجنسۍ ته ویلي چې خارجیان د روس وګړي دي.

د ماړي په نوم د چین د پټرولو دغه کمپني د اوږدې مودې راهسې په سیمه کې د تېلو اؤ ګیس لټون کوي .

دې نه وړاندې د کمپنۍ په کارکوونکو او انجنېرانو په سیمه کې په وار، وار حملې شوې او تښتول شوي دي اؤ اکثره په دغه کمپنۍ د شوؤ بریدونو ذمه واري د تحریک طالبان پاکستان حافظ ګل بهادر ډلې وسله والو پغاړه اخستې ده.

خو په سیمه کې یو اعلا امنیتي چارواکي د نوم نه ښودلو په شرط ډیوه وویل ددې پېښې پلټنې شوي اؤ د لومړنیو مالوماتو له مخې، دا پېښه د انجن د خرابۍ له امله رامنځته شوې او د هر ډول ترهګرۍ نښې نښانې پکې نه دي موندل شوي.

د پاکستان د دفاع وزیر خواجه اصف یو وارې بیا تور لګولی چې د افغانستان له خاورې د پاکستان پر ضد ډاګیز تېری کیږي اؤ وایي په پاکستان کې د ترهګرۍ کوونکو ځالې په افغانستان کې دي.

هغه تور لګولی چې په افغانستان د واکمنو طالبانو حکومت د ګډې پولې تر څنګ له خپلې خاورې د ټي ټي پي د وسله والو له ایستلو لپاره د پاکستان نه مالي مرستې غوښتې وې خو وایي پاکستان ته یې د وسله والو د ایستلو لړ کې هیڅ ضمانت نه ؤ ورکړی.

افغان طالب چارواکو لا د پاکستان د دفاع د وزیر دې تورونو ته کوم غبرګون نه دی ښودلی خو تر دې وړاندې هغوي په کراتو ویلي چې په خاوره کې یې هیڅ بهرنۍ وسله والې ډلې شتون نه لري.

د پاکستان د شخصي ټيلي ويژن "جیو نیوز "په یو پروګرام کې د خبرو په مهال د دفاع وزیر ویلي کوم ترهګر چې پاکستان کې په ترهګرۍ اؤ مرګ ژوبله کې ککړ دي د افغان طالبانو حکومت د هغوي میلمه پالنه کوي اؤ خوندي ځالې یې ورکړې دي.

خواجه اصف وویل "د هغوي میلمه پالنه افغان حکومت کوي، افغان ریاست یې کوي،اؤ مونږ چې پشا ګورو نو مونږ چې کوم کردار ادا کړی دی په تېرو دیرشو، پینځه دیرشو کلونو یا څلویښتو کلونو کې د ۷۰مې لسیزې نه نن هم څلور، پینځه میلیونه افغانان زمونږ په خاوره کې ناست دي."

هغه وویل "یا خو دې دا خلک (افغان کډوال) افغانستان بېرته واخلي چې د ملګرو ملتونو اسناد نه لري، ځکه چې د دوي پناه ځایونه هلته هم دي اؤ د افغانستان نه چې کوم تشکیلونه کیږي، د پاکستان په ضد ،دوي هغوي ته هم دلته پناه ځایونه ورکوي، زمونږ په هیواد کې د وینو تویولو لپاره د تباهۍ لپاره ، ددې څه نا څه حل پکار دی"

د دفاع وزیر وویل، وزیراعظم شهباز شریف هم په دې لړ کې د ملګرو ملتونو په غونډه کې ډيره پاکه خبره کړې ده اؤ زه پخپله هم په دې اړه افغانستان ته تللی وم .

د خواجه اصف په خبره ، د افغان طالبانو سره زمونږ د وسله والو په مسله ډير د سنجیده بڼې اختلافات دي اؤ مونږ خپلې اندېښنې لرو.

هغه وویل افغانستان ته د خپل سفر په مهال یې د طالبانو حکومت د پاکستان د اندېښنو نه خبر کړي وؤ اؤ هغوي ورسره منلې وه چې له خپلې خاورې به دغه(د ټي ټي پي) وسله وال کوم بل ځای کې اباد کړي .

د خواجه اصف په وینا "هغوي چې ماسره خبرې کړې وې په هغې کې یې کومه اندېښنه نه وه ښودلې،هغوي ماته ویلي وؤ، مونږ به دوي کوم بل ځای کې اباد کړو،اؤ ددې لپاره یې رانه مالي مرستې هم غوښتې وې"

خو خواجه اصف وایي چې د طالبانو حکومت ورته د ټي ټي پي د وسله والو د ویستلو په اړه هیڅ ګارنټي یا ضمانت نه ؤ ورکړی اؤ مالي مرستې یې هم غوښتې.

"مونږ څنګه کولی شول چې مالي مرستې هم ورکړو اؤ هغوي دوي(د ټي پي پي وسله وال) چرته ولیږي اؤ سبا هغوي بیا د پاکستان په ضد اقدامات پيل کړي یا راشي بیا د پاکستان د پولې سره اباد شي اؤ یا هم له پولې را اوړي"

تر دې وړاندې تېره ورځ د ملګرو ملتونو عمومي اسمبلۍ ته خپله وینا کې وزیراعظم شهباز شریف هم ویلي وؤ،د طالبانو حکومت باید په افغانستان کې د وسلوالو ډلو د غیرفعاله کولو لپاره اغېزمن ګامونه واخلي، خو د طالبانو حکومت د پاکستاني چارواکو او نړیوالو دا ډول دعوو ته په جواب کې تل ویلي چې بهرنۍ ترهګرې ډلې یې په هېواد کې فعالیت نه لري.

په افغانستان واکمن د طالبانو حکومت دریځ لري چې پخپل هیواد کې امنیت ټینګول د پاکستان خپله ذمه واري ده اؤ دا ذمه واري باید د افغانستان غاړې ته وا نه چوي.