د "ګلونو ښار" پېښور هوا د زیاتې ککړتیا په سبب د انساني صحت دپاره نقصاني بلل کېږي

د خیبر پښتونخوا سر ښار پپښور چې په یو وخت کې د ګلونو ښار بلل کېدو د هوا معیار او د خیچنوالي کچه يې دومره سیوا چې د فضا د معیار جائیزه اخیستونکې بیله بیلو عالمي ادارو او ايپس باندې دا فضا غیر صحت موندل شوې ده.

پیښور کې پوهان وایي، په دې ښار کې د فضا الودګی ډیره سیوا ده، خو دا زیاتره خلکو ته په ژمي موسم کې د لړې یا لوګي په شکل ښکاري.

دغه لوګی یا سموګ څه دې او دغه قسمه الودګی یا خیچنوالې څنګه راکم کیدې شی؟ په دې اړه د پیښور پوهنتون د ماحولیاتي علومو د شعبې مشر، پروفیسر ډاکټر محمد نفیس وایي فاګ یا لړې سره چې کله خیچن لوګي یا سموک ګډ شی نو دغه سموګ خیچن والې د صحت لپاره ډیر زیات خطرناک شي. اوړی کې دغه هوا ګرمه وي نو سپکه وی او بره ځی ځکه د سموګ مسئله نه جوړیږی خو ژمي کې دا مسئله زیاته وی.

پروفېسر نفیس وايي انسانان چې کله ساه اخلي نو په خیچنه هوا کې معلق ذرات د خلکو پړپوس ته ورځي او بیا مختلفې بيمارۍ پېدا کوي لکه د سترګو خرابېدل، څرمن خرابېدل او د الرجي مریضانو دپاره هم مشکلات پېدا کوي.

پوهان وائ پيښور او لاهور چې د دریابونو په غاړه دي، د دوی د تپ او بړاس یا فاګ او د ښار لوګیو د وجې دلته سمګ زیات وي.

پروفیسر ډاکټر محمد نفیس وايي د تحقیق نه يې معلومه شوې چې د هوا معیار د کارخانواو د ګاډو لوګیو د وجې دې ښارونو کې ډیر خراب دی او خلکو کې اګاهی او د ماحول او ټریفک په حقله قانون عملدارۍ او د خلکو مرستې سره تر څه حده دې فضايي خیچنوالی کې کمې راتلې شی.

هغه وايي په کارونو کې د ډيزل په لویو ګاډو پابندي ده خو په دې عمل نه کېږي، هم دغه شان په پېښور کې په لویه شمېرې کې رکشي او په رکشو کې استعمالېدونکي پېټرولو کې موبل ایل ګډېږي، په کورونو کې دې د خځله او پلاسټېک نه سوځول کېږي او د اونو بوټو کرلو ته دې د توجه وکړی شي.

په تاریخ کې د ګلونو ښار په نوم د یاد شوي پیښور د هوا معیار په حقله عالمی راپور ونو کې د پاکستان خیچن ښارونو کې شامل دی او د پیښور هوا مېعار په ائیر کوالټی انډیکس په ۱۸۲ درجه دی چې غیر صحت مندانه درجه ده. دغه درجه بندی کې ده سل نه پاسه درجه کې هوا صرف څه د زیات عمر خلکو او وړو لپاره غیر صحت مند وي او د ۱۵۰ نه د پاسه هر کس دپاره دغه هوا کې ساه اخیستل خطرناک وي او د دې نه بره د هوا خیچنوالی انتهایي غیر صحت مند ګرځولې شوې.

د سموګ په سبب د پاکستان د پنجاب صوبې دوکانونو، بازارونو او مالونو ته امر کړی چې د ګل د ورځې نه دې زر بندیږي چې دا ډول د خرابې هوا په وجه پېدا کېدونکو ناروغو مخه ونیول شي. په صوبه کې سکولونه، پارکونه او ژوبڼې د نومبر تر ۱۷ نېټې پورې تړل شوي دي.

د په سوېس کې مېشته د هوا د مېعار د څارنې اداې ايي کیو اېیر د درجه بندۍ ترمخه لاهور فضا د دنیا خيچن ترینا فضا ده.

د پنجاب حکومت د اتوار، يکشنبې، په ورځ د جاري امر ترمخه، په لاهور، ملتان، فېصل اباد او ګوجرانواله ضعلو کې د سترګو، مرۍ او د ساه په ناروغو کې غېر معمولي اضافه شوې ده.