نړيوال بنک په خپل وروستني راپور کې ويلي چې د فضايي الودګۍ نه متاثره د نړۍ لسو ښارونو کې 9 ښارونه په جنوبي اشيا کې موجود دي. راپور ښیي چې ګنده هوا په منطقه کې هرکال د اټکل شويو دوو ميليونو خلکو د وخت نه وړاندې د مړینې سبب جوړېږي او ژور اقتصادي اغېز لري۔
د ماحولياتي چارو پوهان وايي چې په سويلي اسيا کې د زړو ګاډو او غېر معياري تېلو کارولو، د کارخانو او په زيات مقدار کې د خښتو بټو نه د وتونکي لوګي له امله د نورو هېوادونو پر پرتله دلته هوا زياته خیچنه وي۔
په راپور کې دا هم ويلې شوي چې د سیمې په ګڼ میشته او بې وزله سیمو کې د هوا د ککړتیا اندازه د هغه مقدار په پرتله شل چنده لوړه ده چې د روغتیا نړیوال سازمان لخوا صحت منده ګڼل کیږي۔
په دې هکله د پېښور ايې اېم سائنسز پوهنتون کې د ماحولياتي چارو کارپوه ډاکټر محمد رفيق وي او ای ډيوه ته وايي چې د سويلي اسيا هېوادونو کې د زړو ګاډو، غېر معاري تېلو زيات استعمال او د کارخانو څخه نېغ په نېغه زهريله ګېسونه په هوا کې شاملېدل هوا ډيره خچنه کوي۔
نوموړي ډيوه سر خبرو پر مهال وېنا وه: " پخواني ګاډي، رکشې او دې کې چې کوم تېل کارول کېږي نو هغه يورو 5 نه دي، بل د ټرېفک سم نظام نشته، دوېمه وجه چې ده هغه کارخانې دي او کارخانو نه چې د کومو ګېسونو اخراج کېږي نو هغې د خراب اثراتو کمولو لپاره ګرين ټېکنالوجې نه وي استعمال شوي"
هغه زياته کړه چې کومې خښتې جوړېږي نو د هغې 75 سلنه په پاکستان، هندوستان او بنګله دېش کې جوړېږي نو په هغې کې هم ګنده تېل، ټايرونه او لبړونه سوزول کېږي نو دا هم د هوا د الودګۍ لوی سبب جوړېږي۔
د ماحولياتو ماهرين وايي چې په دې منطقه کې د ژمې بارانونو مقدار کم وي چې له وجې يې زهريله ګېسونه او زرات په هوا کې له زيات وخت لپاره موجود وي او په انساني ژوند خراب اثر پرېباسي۔
د پېښور خېبر مېډيکل پوهنتون مشر او د عامې روغتيا د چارو ماهر ډاکټر ضياالحق وي او ای ډيوه ته وايي چې فضايي الودګي په خلکو کې د څرمني، ساه او نورې قسم قسم ناروغوۍ پېدا کوي.
ډاکټرضیاالحق وايي وايي بايد په داسې ماحول کې خلک د مخ پټولو ماسک کاروي او کوشش کوي او زيات بهر ګرځېدو څخه ډډه وکړي۔
ډيوه سره خبرو کې د ډاکټر ضياالحق وېنا وه: " په دې ګنده هوا کې کارسينوجن وي، يعنې هغه مواد وي چې د کېنسر جوړولو صلاحيت وي پکې، بل په دې کې نايټروجن او نور مختلف قسم ګېسونه وي هغه ټول يو ځای شي نو انسان ته چې د اکسيجن د مقدار کوم ضرورت وي دې ګېسونو د وجې د اکسيجن خالص حالت کې د ته نه ځي نو انسان په وجود کې د سترګو، د څرمنې، سا اخېستو، د وينې او نورې چې کومې ناروغۍ دي نو د دې پکې عمل دخل وي"
د نړيوال بنک په رپورټ کې ښودلې شوي چې خیچنه هوا هر کال په سیمه کې د 2 ملیونه تنانو د وخت نه وړاندې د مړينې سبب جوړېږي۔
دغېر دولتي ادارې فېر فنانس پاکستان چې د موسمي بدلون د مخنيوي لپاره کار کوي مطبوعات د يادې ادارې د شمېرو په اساس ليکي چې هر کال په پاکستان کې د هوا د ککړتیا او اړوندو ناروغیو له امله لږ تر لږه 128,000 تنان ژوند د لاسه ورکوي۔
