د پاکستان په دوه ورځني سفر بوخت د روس مرستیال وزیراعظم الیکسي اوورچک د پاکستان د پوځ مشر جنرال عاصم منیر سره لیده کاته کړي اؤ د سیمې د امنیت اؤ نورو مهمو چارو په اړوند یې ورسره خیالات تبادله کړي دي.

پاکستان وایي د روس سره تعلقاتو ته وده ورکول یې د خارجه پالیسۍ مهمه برخه ده اؤ د پاکستان اؤ روس ترمځ د لوړې کچې د تماسونو له امله به د دواړو هیوادونو اړیکې لا پسې پراختیا ومومي.

د چارشنبې- شورو په ورځ د پاکستان د پوځ د عامه اړیکو څانګې ای ایس پي آر پخپل بیان کې ویلي، د پوځ مشر جنرال عاصم منیر د روس مرستیال وزیراعظم سره لیدنه کې د روس سره د روایتي دفاعي مرستې د ودې هوډ تازه کړی دی.

د پاکستان د پوځي ویاند له مخې د روس مرستیال وزیراعظم د ترهګرۍ د مخنیوي په لړ کې د پاکستان د پوځ هڅې ستایلې اؤ سیمه کې امن ته د ودې ورکولو لپاره یې هم د پاکستاني ځواکونو د کردار ستاینه کړې ده.

د روس مرستیال وزیراعظم پخپل دوه ورځني سفر اسلام اباد ته له رارسېدو وروسته تېره ورځ د خپل پاکستاني سیال اسحاق ډار سره یو ګډ مطبوعاتي کانفرنس ته وینا هم کړې وه.

په دغه مهال د پاکستان مرستیال وزیراعظم اؤ خارجه وزیر اسحاق ډار ویلي چې روس سره خپلو اړیکو ته وده ورکول د پاکستان د خارجه پالیسۍ مهمه برخه ده اؤ د پاکستان اؤ روس د لوړې کچې د تماسونو له امله به د دواړو هیوادونو اړیکې له پسې وغځيږي.

اسحاق ډار ویلي د روس اؤ پاکستان خپلو کې په اړونده درناوي اؤ مفاد اډاڼه دوه اړخیزه تعلقات په مثبت لوري روان شوي اؤ د روس اؤ ړپاکستان تجارتي اؤ معاشي اړیکو کې اضافه د ستایلو ده.

هغه وویل پاکستان د روس سره ولسي،کلتوري اؤ نورو څانګو کې مرستو غځولو ته کلک هوډ لري اؤ د شنګهايي د همکاریو په سازمان کې د پاکستان په مرستې کولو د روس مننه کوي.

د هغه وینا وه چې د پاکستان اؤ روس تر منځ د وزیرانو په کچه د کمیشن د راتلونکې غونډې لپاره تیارۍ روانې دي.

په دغه موقعه د روس مرستیال وزیراعظم الیکسي اوورچک ویلي د پاکستان اؤ روس د سفارتي اړیکو ۷۵ کاله وشول.

هغه وویل اسحاق ډار سره یې د دوه اړخیزه تعلقاتو په بیلابیلو اړخونو خبرې کړي اؤ په اکنامک یونین کې د پاکستان په ګډون یې هم ورسره خیالات تبادله کړي دي.

نوموړي وویل راتلونکې میاشت کې پاکستان ته د روس د وزیراعظم سفر د ځانګړي ارزښت وړ دی.

پاکستان ته د روس پلاوی دا سفر په داسې وخت کې کوي، چې پاکستان له سختو معاشي او امنيتي ستونزو سره مخ دی او روس هم د اوکراین شخړې له امله د نړیوالو بندیزونو او د نيوکو ښکار دی.

د نړیوالو چارو کار پوهه تېمور خان ډيوه ته وايي، "د دورې اصل مقصد خو تجارت، پياوړې رابطې او د انرژۍ په څانګه کې انفراسټرکچر جوړول دي. خو امريکي چې د پاکستان د بيلسټک ميزايل پروګرام په پُرزو چې بنديزونه ولګول او روس سره يي اوکراین په اړه اړيکې نورې هم کړکیچنې شوې نو په داسې کې د پاکستان او د روس رابطې ډير ارزښت لري"

په کال 2023م کې پخواني وزیراعظم عمران خان د روس سفر هغه وخت کړی و چې روس په اوکراين يرغل کړی و.

د عمران خان په سفر نه يواځی پاکستان دننه نيوکې شوې وې، بلکې امریکې پرې هم د ناخوښۍ څرګندونه کړې وه.

د مطبوعاتي رپورټونو ترمخه په پاکستان داسې تورونه هم لګي چې روس او اوکراين جنګ کې پاکستان په پټه په اوکراين د میلینونو ډالرو وسله خرڅه کړې وه خو تیر د پاکستان نګران حکومت داسې خبرونه په کلکه رد کړي وو.

څيړونکي وايي روس سره تعلقات پراخه کولو سره پاکستان او د امريکې تعلقات اغېزمن کيدای شي ځکه امريکا به چري هم نه غواړي چې په دې سيمه کې د روس اثر سېوا شي.

د خیبر پښتونخوا په قبایلي ضلعه شمالي وزیرستان کې د امنیتي ځواکونو اؤ وسله والو تر منځ نښته کې یو عسکر وژل شوی اؤ د نامعلومه وسله والو په برید کې د نیشنل بینک منېجر وژل شوی اؤ دوه نور مامورین ژوبل شوي دي.

د سیمې د امنیتي چارواکو په وینا د افغانستان د پولې تر څنګ د شمالي وزیرستان د خړ کمر په سیمه کې د امنیتي ځواکونو او وسله والو ترمنځ نښته شوې چې یو عسکر پکې وژل شوی.

سرچینې وایي دغلته د وسله والو سره نښته کې د وژل شوي پاکستاني عسکر پېژندګلو د عاقب خان په نوم شوې ده.

د سرچینو وینا ده چې په خړ کمر سیمه کې په امنیتي ځواکونو له شوي برید وروسته وسله وال له سیمې تښتېدلي اؤ امنیتي ځواکونو د هغوي لټون پيل کړی دی.

په سمدستي توګه ددې برید ذمه واري چا نه ده قبوله کړې.

په شمالي وزیرستان کې تر دې پېښې وروسته د نیشنل بینک د یو منېجر په ګاډي وسله والو ډزې کړي چې پکې د بینک منېجر په ځای وژل شوی او د بینک دوه نور مامورین ژوبل شوي دي.

پولیس وايي، دا پېښه تېره ورځ د میرعلي په بازار کې شوې ده.

د معلوماتو له مخې، د نیشنل بینک وژل شوی منېجر اکبر زمان د بنو سیمې اوسېدونکی و اؤ د میرانشاه په بینک کې یې دنده ترسره کوله.

د پولیسو په وینا تېره ورځ هغه د ډیوټۍ له پای ته رسولو وروسته د بینک دوؤ نورو ملګرو سره یو ځای بنو ته روان و چې په میرعلي بازار کې د وسله والو له لوري د هغوي په ګاډي برید وشو.

د میرعلي پولیس چارواکو په وینا، بریدګر وړاندې نه په کمین کې ناست وو او د بینک د کارمندانو پر ګاډي یې ناساپي ډزې وکړې.

په دغه پېښه کې اکبر زمان پر ځای ووژل شو او د بینک دوه نور کارمندان ژوبل شوي چې سمدستي نژدې روغتون ته انتقال کړای شول.

پولیس زیاتوي چې د پېښې په اړه د وژل شوي تن کورنۍ لا کومه دعوه نه ده کړې، خو پولیسو پلټنې پیل کړې دي.

د پېښې مقدمه د ترهګرۍ پر ضد د پولیسو ځانګړي څانګې ته لیږل شوې ده.

په شمالي وزیرستان کې له تېرو لسو کلونو راهیسې د ضرب عضب عملیاتو باوجود، د هدفي وژنو لړۍ دوام لري.

د پښتون ژغورنې غورځنګ (پي ټي ایم) او د شمالي وزیرستان اتمانزئ جرګه وايي، د ضرب عضب عملیاتو وروسته په سیمه کې نژدې ۸۰۰ کسان په هدفي بریدونو کې وژل شوي دي، خو حکومت تر اوسه دا شمېرې نه دي تایید کړې. سږ کال هم تر دې دمه په سیمه کې ۴۵ کسان په هدفي پېښو کې وژل شوي دي.

په ملګرو ملتونو کې د پاکستان ځانګړي استازي منیر اکرم یو ځل بیا ویلي، ترهګري په افغانستان کې دننه او له دې هېواده بهر سیمې او نړۍ ته یواځینی تر ټولو سنګین خطر دی او وایي ټي ټي پي په یوه لویه نړیواله ترهګره ډله بدلېدونکې ده چې اوس له خپلواکي غوښتونکو تنظیمونو لکه "مجید بریګېډ" سره هم همږغي لري.

«مجید بریګېډ» د خپلواکي غوښتونکي تنظیم بلوچستان لیبرېشن آرمي (بي ایل اې) څانګه ده چې د پاکستاني پوځ په ضد یې له معدني وسایلو ډک بلوچستان کې د نورو بریدونو تر څنګ له تېرو څو کلونو راهیسې د ځانمرګو بریدونو لپاره جوړه کړې او په اګست میاشت کې یې د رپوټونو له مخې په بېلابېلو بریدونو کې شاوخوا 70 کسان وژلي او په دغو بریدونو او د پوځ په ځوابي عملیاتو کې یې د یوې ښځې په ګډون 10 ځانمرګي بریدګر وژل شوي وو.

د ملګرو ملتونو امنیت شورا د ستمبر پر 18مه د افغانستان په اړه ځانګړې غونډه را بللې وه، چې پکې په دې هېواد کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې تر پخوا د امن راتګ ته هم اشارې وشوې خو هغه نړیوالې اندېښنې هم یاده شوې چې وایي بهرنۍ ترهګرې ډلې اوس هم په دې هېواد کې فعاله دي.

د پاکستان ځانګړي استازي منیر اکرم د ملګرو ملتونو د بندیزونو د څارنې ډلې د جولای میاشتې رپوټ ته اشاره وکړه چې پکې ویل شوي وو القاعده، داعش او ټي ټي پي بهرنۍ ترهګرې ډلې نه یواځې په افغانستان کې موجودې دي او خوندي پناه ځایونه لري بلکې "د طالبانو حکومت یې تحفظ کوي".

منیر اکرم په خپلو خبرو کې وویل، ټي ټي پي د پاکستان لپاره د ځانګړې اندېښنې وړ وسلواله ډله ده او وایي باید د سیمې او نړۍ لپاره هم د اندېښنې وړ وي چې د ده په وینا اسلام اباد دې ډلې ته "فتنه الخوارج" وایي:

"ټي ټي پي له شاوخوا 6000 جنګیالیو او 50,000 د کورنیو له غړو سره دا وخت په افغانستان کې تر ټولو لویه ترهګره نومول ډله ده".

د پاکستان چارواکو د 2024م کال په پیل کې هم دعوه کړې وه چې په افغانستان کې د ټي ټي پي وسلوالې ډلې تر شپږ زره زیات وسلوال دي او په تېره جولای میاشت کې ملګرو ملتونو هم په خپل رپوټ کې دا خبره تایید کړې وه، خو د طالبانو حکومت دا تورونه رد کړي او وایي په هېواد کې یې هیڅ بهرنۍ ترهګره ډله جنګیالي او فعالیت نه لري.

منیر اکرم د امنیت شورا غونډې ته د بل هر هېواد تر استازي ډېر په افغانستان کې د امنیتي حالاتو په اړه اندېښنه ښکاره کړه او د ټي ټي پي او داعش خراسان په ضد یې د طالبانو د حکومت اقدامات ناکامه او ناکافي وبلل.

پاکستاني سفارتکار په افغانستان کې د وسلوالو لاس ته د امریکایي وسلې د ورتګ په اړه د خپل هېواد د چارواکو خبره تکرار کړه او ویې ویل د ټي ټي پي وسلوالو ته د طالبانو حکومت هغه وسله ورکړې ده چې په دې هېواد کې د بهرنیو ځواکونو له وتلو وروسته پاته شوې ده:

"دې [ټي ټي پي] ته د پاکستان پولې ته نیزدې خوندي پناه ځایونه ورکړل شوي او ټي پي‌ پي له هغه ځایه تقریباً هره ورځ د پاکستان خلاف حملې ترتیبوي. په سلګونو پاکستاني پوځیان او ملکي وګړي شهیدان کړی شوي دي".

د 2021م کال په اګست کې چې طالبان د وسلو په زور پر افغانستان واکمن شول پاکستان یې هرکلی کړی وو او د هغه وخت وزیراعظم عمران خان طالبانو ته په اشارې ویلي وو چې "د غلامۍ زولنې یې ماتې کړې" او بیا یې د خپل حکومت تر ختمېدو پورې له نړیوالو غوښتل چې د طالبانو له حکومت سره اړیکې جوړې کړي.

خو د تحریک انصاف له حکومت را وروسته د مسلم لیګ ن په مشرۍ د شهباز شریف د تېر او اوسني حکومت اړیکې د طالبانو له حکومت سره د ټي ټي پي پر سر ښې نه دي او بیا بیا یې پر "ډیورنډ کرښه" د طالبانو له سرحدي پولیسو سره د امنیتي ځواکونو شخړې شوې دي.

منیر اکرم وویل حکومت یې "قوي ثبوتونه" لري چې د طالبانو د حکومت عناصر له پولې پورې غاړه د ټي ټي پي په لږ تر لږ ځینو اوښتنو او بریدونو کې مرسته کوي خو دغه عناصر یې په نامه یاد نه کړل:

"د لنډمهالي افغان حکومت له تحفظه په خوند اخیستلو، ټي ټي پي د نورو هغو ترهګرو ډلو لپاره د چترۍ تنظیم په توګه را مخې ته کېږي چې هدفونه یې د افغانستان د نورو ګاونډیانو ناارامه کول دي".

د ملګرو ملتونو د عمومي‌ مشر استازې روزا اوتنبایوا د امنیت شورا غونډې ته وویل،‌ د طالبانو په واکمنۍ کې د وسلوالو شخړو له ختمېدو سره مثبتې سولې ته فرصت برابر شوی، خو وایي نړیواله ټولنه له افغانستانه د ترهګرۍ د را څرګندېدو په اړه د واکمنو چارواکو له انکار سره سره "معقولې اندېښنې" لري.

روزا اوتنبایوا په کابل ښار او دایکنډي ولایت کې د ستمبر په میاشت کې دوو بریدونو ته اشاره کړې او ویلي یې دي چې په افغانستان کې دننه د ترهګرۍ خطر لا هم نه دی ختم شوی. په دغو بریدونو کې لږ تر لږه 21 کسان وژل شوي وو او د دواړو ذمه واري داعش خراسان منلې وه.

د روس نایب وزیراعظم الېکسي اوورچک ویلي هېواد به يې په بریکس تنظیم کې د پاکستان د شاملېدو حمایت کوي.

د پاکستان د دوه ورځني سفر په مهال اورچک د پاکستان نایب وزیراعظم او خارجه وزیراسحاق ډار سره په اسلام اباد کې د شورو، چهارشنبې، په ورځ مشترک خبري کانفرنس ته په برېکس کې د شمولیت دپاره د پاکستان د خواست په اړه د یو سوال په جواب کې وویل روس به د پاکستان د غړیتوب حمایت کوي.

برېکس یا بي ار سي اېس د نړۍ د پرمختګ کوونکو ملکو تنظیم دی چې په کې برازیل، روس، هندوستان، چین او جنوبي افریقا شامل هېوادونه دي.

تېر کال برېکس سعودي عرب، ایران، ايتوپیا، مصر، ارجنټینا او متحده عرب اماراتو ته په تنظیم کې د شمولیت بلنه وکړه. تنظیم وايي په زوړ نړیوال نظام کې بدلون غواړي.

د اوورچک د سفر په مهال دواړو ملکونو دوه اړخیزه تجارت په زیاتولو او د بېنکونو په لېن دېن کې خنډان د لرې کولو په موضوع هم خبرې وکړې.

اوورچک وویل د روس وزیراعظم میخایل ميشتوټېن به د شېنګايي کواپرېشن ارګنایزېش یا اېس سي او په غونډه کې شرکت کوي چې اسلام اباد يې اینده میاشت کوربتوب کوي. هغه مجوزه غونډه اهمه وبلله.

اوور چک په داسې وخت کې د پاکستان کوي چې هم روانه اوونۍ د امریکا د بهرنیو چارو وزارت سرپرست مرستيال جان باس په اسلام آباد کې له پاکستان مرستيال وزير اعظم او د پوځ مشر جنرل عاصم منير سره ليدلي وو.

څیړونکي وايي، د افغانستان څخه د امریکا د وتلو وروسته د پاکستان د ملي امنيت دپاره مهمه ده چې روس سره اړیکې پياوړې کړي.

اوورچک په اسلام آباد کې د اسحاق ډار سره په اقتصادي، ثقافتي او تجارتي اړيکو خبرې اترې وکړې.

پاکستان ته د روس پلاوی دا سفر په داسې وخت کې کوي، چې پاکستان له سختو معاشي او امنيتي ستونزو سره مخ دی او روس هم د اوکراین شخړې له امله د نړیوالو بندیزونو او د نيوکو ښکار دی.

د نړیوالو چارو کار پوه تېمور خان وايي، "د دورې اصل مقصد خو تجارت، پياوړې رابطې او د انرجۍ په څانګه کې انفراسټرکچر جوړول دي. خو امريکي چې د پاکستان د بيلسټک ميزايل پروګرام په پُرزو چې بنديزونه ولګول او روس سره يي اوکراین په اړه اړيکې نورې هم کړکیچنې شوې نو په داسې کې د پاکستان او د روس رابطې ډير ارزښت لري".
په کال 2023م کې پخواني وزیراعظم عمران خان د روس سفر هغه وخت کړی وو چې روس په اوکراين يرغل کړی وو. د عمران خان په سفر نه يواځی پاکستان دنننه نيوکې شوې وې، بلکې امریکې پرې هم د ناخوښۍ څرګندونه کړې وه.
د مطبوعاتي رپورټونو ترمخه په پاکستان داسې تورونه هم لګي چې روس او اوکراين جنګ کې پاکستان په پټه په اوکراين د میلینونو ډالرو وسله خرڅه کړې وه خو تیر د پاکستان نګران حکومت داسې خبرونه په کلکه رد کړي وو.
څيړونکي وايي روس سره تعلقات پراخه کولو سره پاکستان او د امريکې تعلقات اغېزمن کيدې شي ځکه امريکا به چري هم نه غواړي چې په دې سيمه کې د روس اثر سېوا شي.

د نړیوالو چارو کار پوه پروفېسر ډاکټر منظور اپريدی وايي، "زما په اند د امریکا له افغانستان نه د وتلو وروسته يوه خلا جوړه شوې ده او په افغانستان کې روس هم کوشش کوي چې دا خلا ډکه کړي. ورسره د چين هم دا کوشش دی. نو د دغې پاليسۍ لاندي د پاکستان دا کوشش دی چې هغه د سيمه ييز هيوادونو چې پکي روس هم شامل دی ورسره خپل تعلقات ښه کړي".

د روس مرستیال وزیراعظم د پاکستان دوه ورځنی سفر په داسې وخت کې کوي چې هم روانه اوونۍ د امریکا د بهرنیو چارو وزارت سرپرست مرستيال جان باس په اسلام آباد کې له پاکستان مرستيال وزير اعظم او د پوځ مشر جنرل عاصم منير سره ليدلي وو.

څیړونکي وايي، د افغانستان څخه د امریکا د وتلو وروسته د پاکستان د ملي امنيت دپاره مهمه ده چې روس سره اړیکې پياوړې کړي.

د روس مرستیال وزیراعظم الېکسي اوورچک په اسلام آباد کې د پاکستان مرستيال وزير اعظم او د بهرنیو چارو وزير اسحاق ډار سره ليدلي او له پاکستان سره يي د اقتصادي، ثقافتي او تجارتي اړيکو په زياتولو ټينګار کړی دی.

پاکستان ته د روس پلاوی دا سفر په داسې وخت کې کوي، چې پاکستان له سختو معاشي او امنيتي ستونزو سره مخ دی او روس هم د اوکراین شخړې له امله د نړیوالو بندیزونو او د نيوکو ښکار دی.

د نړیوالو چارو کار پوه تېمور خان وايي، "د دورې اصل مقصد خو تجارت، پياوړې رابطې او د انرجۍ په څانګه کې انفراسټرکچر جوړول دي. خو امريکي چې د پاکستان د بيلسټک ميزايل پروګرام په پُرزو چې بنديزونه ولګول او روس سره يي اوکراین په اړه اړيکې نورې هم کړکیچنې شوې نو په داسې کې د پاکستان او د روس رابطې ډير ارزښت لري".

په کال 2023م کې پخواني وزیراعظم عمران خان د روس سفر هغه وخت کړی وو چې روس په اوکراين يرغل کړی وو. د عمران خان په سفر نه يواځی پاکستان دنننه نيوکې شوې وې، بلکې امریکې پرې هم د ناخوښۍ څرګندونه کړې وه.

د مطبوعاتي رپورټونو ترمخه په پاکستان داسې تورونه هم لګي چې روس او اوکراين جنګ کې پاکستان په پټه په اوکراين د میلینونو ډالرو وسله خرڅه کړې وه خو تیر د پاکستان نګران حکومت داسې خبرونه په کلکه رد کړي وو.

څيړونکي وايي روس سره تعلقات پراخه کولو سره پاکستان او د امريکې تعلقات اغېزمن کيدې شي ځکه امريکا به چري هم نه غواړي چې په دې سيمه کې د روس اثر سېوا شي.

د نړیوالو چارو کار پوه پروفېسر ډاکټر منظور اپريدی وايي، "زما په اند د امریکا له افغانستان نه د وتلو وروسته يوه خلا جوړه شوې ده او په افغانستان کې روس هم کوشش کوي چې دا خلا ډکه کړي. ورسره د چين هم دا کوشش دی. نو د دغې پاليسۍ لاندي د پاکستان دا کوشش دی چې هغه د سيمه ييز هيوادونو چې پکي روس هم شامل دی ورسره خپل تعلقات ښه کړي".